Franklin Delano Roosevelt (/ˈroʊzəvəlt/, /-vɛlt/ ROH-zə-velt; 30 Ocak 1882 - 12 Nisan 1945), isminin ve soy isminin baş harfleri FDR ile de anılır[1], 1933 yılından 1945'teki ölümüne kadar Amerika Birleşik Devletleri'nin otuz ikinci başkanı olarak görev yapan Amerikan politikacı.[2][3] Demokrat Parti üyesi olarak dört başkanlık seçimi kazandı, Büyük Buhran ve II. Dünya Savaşı'nın da yaşandığı on iki yıllık dönemde federal hükûmeti yönetti.[4] Yeni Düzen adı verilen bir dizi siyasal ve ekonomik reformu yürürlülüğe koydu.[5][6] Ölümünden 143 gün sonra II. Dünya Savaşı hukuken sona erdi.
| Franklin Delano Roosevelt | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||||||
| 32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı | |||||||||||||||||||||||||
| Görev süresi 4 Mart 1933 - 12 Nisan 1945 | |||||||||||||||||||||||||
| Başkan Yardımcısı |
| ||||||||||||||||||||||||
| Yerine geldiği | Herbert Hoover | ||||||||||||||||||||||||
| Yerine gelen | Harry S. Truman | ||||||||||||||||||||||||
| New York Valisi | |||||||||||||||||||||||||
| Görev süresi 1 Ocak 1929 - 31 Aralık 1932 | |||||||||||||||||||||||||
| Vekil | Herbert H. Lehman | ||||||||||||||||||||||||
| Yerine geldiği | Al Smith | ||||||||||||||||||||||||
| Yerine gelen | Herbert H. Lehman | ||||||||||||||||||||||||
| Amerika Birleşik Devletleri Donanma Bakan Yardımcısı | |||||||||||||||||||||||||
| Görev süresi 17 Mart 1913 - 26 Ağustos 1920 | |||||||||||||||||||||||||
| Başkan | Woodrow Wilson | ||||||||||||||||||||||||
| Yerine geldiği | Beekman Winthrop | ||||||||||||||||||||||||
| Yerine gelen | Gordon Woodbury | ||||||||||||||||||||||||
| Kişisel bilgiler | |||||||||||||||||||||||||
| Doğum | Franklin Delano Roosevelt 30 Ocak 1882 Hyde Park, New York | ||||||||||||||||||||||||
| Ölüm | 12 Nisan 1945 (63 yaşında) Warm Springs, Georgia | ||||||||||||||||||||||||
| Partisi | Demokratik | ||||||||||||||||||||||||
| Evlilik(ler) | Eleanor Roosevelt | ||||||||||||||||||||||||
| Çocuk(lar) | Anna James Franklin (I) Elliott Franklin (II) John | ||||||||||||||||||||||||
| Bitirdiği okul | Harvard Üniversitesi (BA) Columbia Üniversitesi | ||||||||||||||||||||||||
| İmzası | 
Erken Yaşam ve EvlilikErken Politik KariyeriNew York Senatörü (1910 - 1913)Roosevelt, hukukun uygulanmasına çok az tutkuyla bağlıydı ve arkadaşlarına sonunda siyasete girmeyi planladığını söyledi. Franklin, kuzeni Theodore'a olan hayranlığına rağmen, babasının Demokrat Parti ile olan ilişkisini miras aldı. 1910 seçimlerinden önce, yerel Demokrat Parti, Roosevelt'i New York Eyalet Meclisi'ne aday olması için işe aldı. Roosevelt, parti için çekici bir üye oldu çünkü Theodore hala ülkenin en önde gelen politikacılarından biriydi ve Demokratik bir Roosevelt iyi bir tanıtımdı; Aday kendi kampanyası için de ödeme yapabilirdi. Roosevelt'in eyalet meclisi için yürüttüğü kampanya, Demokratik görevdeki Lewis Stuyvesant Chanler'ın yeniden seçilmeyi seçmesinin ardından sona erdi. Roosevelt, siyasi umutlarını askıya almak yerine eyalet senatosuna aday oldu. Dutchess County, Columbia County ve Putnam County'de bulunan senato bölgesi büyük ölçüde Cumhuriyetçiydi. Roosevelt, Theodore'un açık muhalefetinin kampanyasını etkili bir şekilde sona erdireceğinden korkuyordu, ancak Theodore, partizan bağlarındaki farklılıklara rağmen kuzeninin adaylığını özel olarak teşvik etti. Kendi kampanya yöneticisi olarak hareket eden Roosevelt, pek çok kişinin arabalara parasının yetmediği bir dönemde, otomobille senato bölgesini dolaştı. Agresif ve etkili kampanyası, Roosevelt adının Hudson Vadisi'ndeki etkisi ve o yılki Demokratik toprak kayması nedeniyle, Roosevelt neredeyse herkesi şaşırtarak seçimi kazandı. Yasama oturumları nadiren on haftadan fazla sürmesine rağmen, Roosevelt yeni pozisyonunu tam zamanlı bir kariyer olarak ele aldı.[11] 1 Ocak 1911'de koltuğuna oturan Roosevelt, derhal Demokrat Parti eyaletine hakim olan Tammany Hall makinesinin patronizmine karşı çıkan bir "İsyancılar" grubunun lideri oldu. New York eyaleti yasama meclisinin ortak oturumunda belirlenen 1911 ABD Senatosu seçiminde,Roosevelt ve diğer on dokuz Demokrat, Tammany destekli bir dizi adaya karşı çıkarak uzun süreli bir çıkmaza neden oldu. Sonunda, Tammany desteğini Roosevelt'in kabul edilebilir bulduğu, saygın bir yargıç olan James A. O'Gorman'ın arkasına attı ve O'Gorman Mart ayı sonlarında seçimi kazandı.[14] Roosevelt kısa sürede New York Demokratları arasında popüler bir figür haline geldi, ancak henüz güzel bir konuşmacı haline gelmemişti. Haber makaleleri ve karikatürler "Tammany'nin omurgasına soğuk ürperti" gönderen "bir Roosevelt'in ikinci gelişini" tasvir etmeye başladı.[12] Roosevelt, yine Tammany Hall'a muhalefet ederek, New Jersey Valisi Woodrow Wilson'ın 1912 Demokratik adaylığı için başarılı teklifini destekledi ve orijinal bir Wilson adamı olarak gayrı resmi bir ün kazandı. Theodore Roosevelt, Wilson'a karşı üçüncü parti bir kampanya başlatmak ve Cumhuriyetçi Başkan William Howard Taft'a karşı bir üçüncü parti kampanyası başlatmak üzere Cumhuriyetçi Parti'den ayrıldığında, seçim üçlü bir yarışma haline geldi. Franklin'in genel seçimlerde Theodore Roosevelt'e karşı Wilson'a destek verme kararı, Theodore'un kendisine gücenmemiş olmasına rağmen, ailesinin bazı üyelerini yabancılaştırdı. Wilson'un bölünmüş Cumhuriyetçi Parti karşısındaki zaferi, onu 1892'den beri başkanlık seçimlerini kazanan ilk Demokrat yaptı. Tifo krizinin üstesinden gelen ve gazeteci Louis McHenry Howe'nin kapsamlı desteğiyle Roosevelt, 1912 seçimlerinde yeniden seçildi. Seçimden sonra kısa bir süre Tarım Komitesi başkanı olarak görev yaptı ve çiftlik ve işçilik faturalarındaki başarısı, yirmi yıl sonra Yeni Düzen politikalarının habercisiydi. Bu zamana kadar, kadın ve çocuklar için emek ve sosyal yardım programlarını desteklemek için daha tutarlı bir şekilde ilerici hale geldi; kuzen Theodore bu konularda biraz etkiye sahipti.[11] Başkan yardımcısı için kampanya (1920)Roosevelt'in Hoover'ı Demokrat adaylığa aday olmaya ikna etme planı, Hoover'ın kendisini Cumhuriyetçi ilan etmesinden sonra suya düştü, ancak Roosevelt yine de 1920 başkan yardımcısı adaylığını aramaya karar verdi. Ohio Valisi James M. Cox, 1920 Demokratik Ulusal Kongre'de partinin başkanlık adaylığını kazandıktan sonra, aday arkadaşı olarak Roosevelt'i seçti ve parti resmen Roosevelt'i beğeni ile aday gösterdi. Adaylığı çoğu insanı şaşırtmasına rağmen, Roosevelt bileti ılımlı, Wilson'lu ve ünlü bir isimle yasakçı olarak dengeledi. Roosevelt, Theodore'un partisinden aynı adaylığı aldığı zamandan dört yaş küçük, 38 yaşına yeni girmişti. Roosevelt, Demokratik konvansiyondan sonra Donanma Sekreter Yardımcılığından istifa etti ve Cox-Roosevelt bileti için ülke çapında kampanya yürüttü. Kampanya sırasında Cox ve Roosevelt, her ikisi de 1920'de popüler olmayan Wilson yönetimini ve Milletler Cemiyeti'ni savundu. Roosevelt, ABD'nin Milletler Cemiyeti üyeliğini kişisel olarak destekledi, ancak Wilson'dan farklı olarak, Senatör Henry Cabot Lodge ve diğer "Rezervasyoncular" ile uzlaşmayı tercih etti.Cox-Roosevelt bileti, Cumhuriyetçiler Warren G. Harding ve Calvin Coolidge tarafından yenildi. cumhurbaşkanlığı seçimi geniş bir farkla ve Cumhuriyet bileti Güney'in dışındaki her eyaleti taşıdı. Roosevelt, kaybı sorunsuz bir şekilde kabul etti ve daha sonra 1920 kampanyasında kurduğu ilişkilerin ve iyi niyetin 1932'deki kampanyasında önemli bir varlık olduğunu kanıtladığını belirtti. 1920 seçimleri, Louis Howe'un desteğiyle kendisini değerli bir siyasi müttefik haline getiren Eleanor Roosevelt'in ilk halk katılımını da gördü. Felçli hastalık ve politik geri dönüş (1921–1928)Seçimden sonra Roosevelt, hukuk uyguladığı ve Fidelity and Deposit Company'de başkan yardımcısı olarak görev yaptığı New York City'ye döndü.Ayrıca 1922 seçimlerinde siyasi bir geri dönüş için destek oluşturmaya çalıştı, ancak kariyeri hastalık yüzünden raydan çıktı. Ağustos 1921'de Roosevelt'ler Campobello Adası'nda tatil yaparken hastalandı. Başlıca semptomları ateşti; simetrik, artan felç; yüz felci; bağırsak ve mesane disfonksiyonu; uyuşma ve hiperestezi; ve azalan bir iyileşme modeli. Roosevelt belden aşağısı kalıcı olarak felçli kaldı. O sırada kendisine çocuk felci teşhisi kondu, ancak semptomlarının artık Guillain-Barré sendromu ile daha tutarlı olduğuna inanılıyor - Roosevelt'in doktorlarının teşhis olasılığı olarak dikkate alamadığı bir otoimmün nöropati. Annesi kamu hayatından emekli olmasını tercih etse de, karısı Roosevelt ve Roosevelt'in yakın arkadaşı ve danışmanı Louis Howe, siyasi kariyerine devam etme konusunda kararlıydı.Pek çok insanı gelişmekte olduğuna ikna etti ve bunu tekrar kamu görevine aday olabilmek için gerekli olduğuna inandı. Gövdesini döndürerek, bastonla destekleyerek kalçalarına ve bacaklarına demir teller takarak kısa mesafelerde yürümeyi zahmetle öğrendi. Tekerlekli sandalyesini halka açık yerlerde kullanırken görülmemeye dikkat etti ve basında engelliliğini vurgulayacak herhangi bir tasviri önlemek için büyük özen gösterildi. Ancak, engelliliği başkanlığı öncesinde ve sırasında iyi biliniyordu ve imajının önemli bir parçası haline geldi. Genellikle halk arasında dik durur, bir yandan yardımcısı veya oğullarından biri tarafından desteklenirdi. 1925'ten başlayarak, Roosevelt zamanının çoğunu Güney Amerika Birleşik Devletleri'nde, ilk olarak ev teknesi Larooco'da geçirdi.Hidroterapinin potansiyel faydalarından etkilenerek, 1926'da Georgia, Warm Springs'de bir rehabilitasyon merkezi kurdu. Rehabilitasyon merkezini oluşturmak için, bir fizik tedavi ekibi kurdu ve mirasının çoğunu Merriweather Hanını satın almak için kullandı. 1938'de Ulusal Çocuk Felci Vakfını kurarak çocuk felci aşılarının geliştirilmesine öncülük etti. Roosevelt, 1920'lerde Demokrat Parti ile temaslarını sürdürdü ve New York siyasetinde aktif kaldı ve aynı zamanda Güney'de, özellikle Gürcistan'da bağlantılar kurdu. Al Smith'in New York'taki 1922 valilik seçimlerindeki başarılı kampanyasını destekleyen açık bir mektup yayınladı, bu hem Smith'e yardım etti hem de Roosevelt'in siyasi bir figür olarak geçerliliğini sürdürdüğünü gösterdi. Roosevelt ve Smith farklı geçmişlerden geldiler ve birbirlerine hiçbir zaman tam olarak güvenmediler, ancak Roosevelt, Smith'in ilerici politikalarını desteklerken, Smith tanınmış ve saygın Roosevelt'in desteğine sahip olduğu için mutluydu. Roosevelt, 1924 ve 1928 Demokratik Ulusal Konvansiyonlarında Smith için başkan adaylığı konuşmaları yaptı; 1924 konvansiyonundaki konuşma, hastalığı ve iyileşmesinin ardından kamusal hayata dönüşü işaret ediyordu. O yıl, Demokratlar, Smith liderliğindeki bir şehir kanadı ile William Gibbs McAdoo liderliğindeki muhafazakar, kırsal bir kanat arasında kötü bir şekilde bölündü, 101. oylamada adaylık, bir uzlaşma adayı olan John W.Davis'e gitti. 1924 başkanlık seçimlerinde heyelan yenilgisi. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki pek çok diğerleri gibi, Roosevelt de İçki Yasağı döneminde alkolden uzak durmadı, ancak alenen Yasak konusunda partinin her iki kanadı için de kabul edilebilir bir uzlaşma bulmaya çalıştı. 1925'te Smith, Roosevelt'i Taconic Eyalet Parkı Komisyonu'na atadı ve komisyon üyeleri onu başkan olarak seçti. Bu rolde, Long Island Eyalet Parkı Komisyonu ve New York Eyalet Parklar Konseyi'nin arkasındaki birincil güç olan Smith protégé'si Robert Moses ile çatışmaya girdi. Roosevelt, Musa'yı, eyalet parkları için siyasi destek kazanmak için Roosevelt de dahil olmak üzere tanınmış kişilerin isim tanımasını kullanmakla, ancak daha sonra fonları Moses'ın Long Island'da tercih ettiklerine yönlendirmekle suçlarken, Moses, Howe'un Taconic olarak maaşlı bir pozisyona atanmasını engellemek için çalıştı. komisyon sekreteri.Roosevelt, 1928'in sonuna kadar komisyonda görev yaptı ve Musa ile çekişmeli ilişkisi, kariyerleri ilerledikçe devam etti. New York Valisi (1929–1932)Smith, 1928 seçimlerinde Demokrat Parti başkan adayı olarak, Roosevelt'ten eyalet seçimlerinde valiliğe aday olmasını istedi.Kaynak hatası: Açılış Ocak 1929'da göreve geldikten sonra, Roosevelt bir dizi hidroelektrik santrali inşa etmeyi önerdi ve 1920'lerde devam eden çiftlik krizini ele almaya çalıştı. Roosevelt ve Smith arasındaki ilişkiler, Roosevelt'in Moses gibi önemli Smith atamalarını ellerinde tutmamayı seçmesinin ardından zarar gördü. Roosevelt ve eşi Eleanor, siyasi kariyeri boyunca sürecek bir siyasi anlayış oluşturdu; o görev bilinciyle valinin karısı olarak hizmet edecek, ancak aynı zamanda kendi gündemini ve çıkarlarını takip etmekte özgür olacaktı. Ayrıca, seçmenlerine doğrudan radyo yoluyla hitap ettiği ve bu sohbetleri, gündemini ilerletmesi için New York Eyalet Yasama Meclisi'ne baskı yapmak için kullandığı "ateş başında sohbetler" düzenlemeye başladı. Ekim 1929'da Wall Street Çökmesi meydana geldi ve ülke Büyük Buhran'a doğru kaymaya başladı.Başkan Hoover ve birçok eyalet valisi ekonomik krizin azalacağına inanırken, Roosevelt durumun ciddiyetini gördü ve bir devlet istihdam komisyonu kurdu. Ayrıca işsizlik sigortası fikrini alenen onaylayan ilk vali oldu. Roosevelt, Mayıs 1930'da ikinci bir dönem için yarışına başladığında, iki yıl önceki kampanyadaki doktrinini yineledi: "İlerici hükümet, kendi şartlarına göre yaşayan ve büyüyen bir şey olmalı, onun için verilen savaş asla bitmiyor ve Bir an ya da bir yıl için pes edersek, sadece hareketsiz kalmayız, aynı zamanda medeniyet yürüyüşüne geri döneriz. "Çiftçilere yardım, tam istihdam, işsizlik çağrısı yapan bir platformda koştu. sigorta ve yaşlılık emekliliği. Cumhuriyetçi rakibi, ekonomik kriz sırasında halkın Cumhuriyetçi Parti'ye yönelik eleştirisinin üstesinden gelemedi ve Roosevelt,% 14'lük bir farkla ikinci bir döneme seçildi. Hoover yönetimi ekonomik krizi doğrudan ele alma tekliflerine direnirken, Roosevelt bir ekonomik yardım paketi ve bu fonları dağıtmak için Geçici Acil Yardım İdaresi'nin kurulmasını önerdi. Önce Jesse I. Straus ve ardından Harry Hopkins tarafından yönetilen ajans, 1932 ile 1938 yılları arasında New York nüfusunun üçte birinden fazlasına yardımcı oldu.[11] Roosevelt ayrıca New York City'de yargı, polis kuvveti ve organize suç arasında yolsuzluk soruşturması başlattı ve Seabury Komisyonu'nun kurulmasına yol açtı. Sonuç olarak birçok kamu görevlisi görevden alındı. 1932 Başkanlık Seçimi1932 başkanlık seçimleri yaklaşırken, Roosevelt dikkatini giderek ulusal siyasete çevirdi. Howe ve Farley liderliğindeki bir kampanya ekibi ve politika danışmanlarının bir "beyin güveni" kurdu. Ekonominin kötüye gitmesiyle birçok Demokrat, 1932 seçimlerinin Woodrow Wilson'dan bu yana ilk Demokrat başkanın seçilmesiyle sonuçlanacağını umuyordu. Roosevelt'in vali olarak yeniden seçilmesi, onu 1932 Demokrat cumhurbaşkanlığı adaylığı için ön sıralarda yer aldı. Roosevelt, Wilson yönetiminin ilerici destekçilerini bir araya getirirken, birçok muhafazakarın da ilgisini çekerek kendisini Güney ve Batı'nın önde gelen adayı olarak belirledi. Roosevelt'in adaylığına en büyük muhalefet, 1928 Demokrat başkan adayı Al Smith gibi Kuzeydoğu muhafazakarlardan geldi. Smith, Roosevelt'in, Chicago'daki 1932 Demokratik Ulusal Konvansiyonu'nda partinin başkanlık adaylığını kazanmak için gereken üçte iki desteğini reddetmeyi ve ardından birden fazla oylama turundan sonra aday olarak ortaya çıkmayı umuyordu. Roosevelt, 1932 Demokratik önseçimlerinde gösterdiği başarı nedeniyle kongreye bir delege lideri ile girdi, ancak delege çoğu kongreye herhangi bir adaya bağlı olmadan girdi. Konvansiyonun ilk başkanlık oylamasında, Roosevelt delegelerin yarısından fazlasının ancak üçte ikisinden azının oylarını aldı ve Smith uzak bir ikinci sırada bitirdi. Teksas ve Kaliforniya'nın oylarını kontrol eden Meclis Başkanı John Nance Garner, üçüncü oylamadan sonra desteğini Roosevelt'in arkasına attı ve Roosevelt dördüncü oylamada adaylığı perçinledi. Roosevelt'in çok az katkısıyla Garner, başkan yardımcısı adaylığını kazandı. Roosevelt, adaylığı kazandığını öğrendikten sonra New York'tan geldi ve adaylığı şahsen kabul eden ilk büyük parti başkan adayı oldu. Kabul konuşmasında Roosevelt, "Size söz veriyorum, kendimi Amerikan halkı için yeni bir anlaşmaya vaat ediyorum ... Bu bir siyasi kampanyadan daha fazlası. Bu bir silah çağrısı." Roosevelt'in vaat ettiği menkul kıymetler düzenlemesi , tarife indirimi, çiftlik yardımı, devlet tarafından finanse edilen bayındırlık işleri ve Büyük Buhran'ı ele almak için diğer hükümet eylemleri Değişen kamuoyunu yansıtan Demokratik platform, Yasağın kaldırılması çağrısı yaptı; Roosevelt, kongre öncesinde konuyla ilgili kamuoyuna açık bir duruş sergilememiş, ancak parti platformunu destekleme sözü vermişti. Toplantıdan sonra Roosevelt, aralarında George W. Norris, Hiram Johnson ve Robert La Follette Jr.'ın da bulunduğu birçok ilerici Cumhuriyetçinin desteğini kazandı. Ayrıca partinin muhafazakar kanadıyla uzlaştı ve Al Smith bile Demokratların seçimini desteklemeye ikna edildi. Ülkenin dört bir yanındaki gazeteler, toplanmış gazileri dağıtmak için güç kullanımını eleştirdiğinden, Hoover'ın Bonus Ordusunu ele alması, görevlinin popülaritesine daha da zarar verdi.[11] Roosevelt, halk oylarının% 57'sini kazandı ve altı eyalet dışında tümünü taşıdı. Tarihçiler ve siyaset bilimciler, 1932-36 seçimlerini siyasi bir yeniden düzenleme olarak görüyorlar. Roosevelt'in zaferi, New Deal koalisyonunun, küçük çiftçilerin, Güneyli beyazların, Katoliklerin, büyük şehir politik makinelerinin, işçi sendikalarının, kuzey Afrikalı Amerikalıların (güneydekiler hâlâ oy hakkından yoksun bırakılmıştı), Yahudilerin, entelektüellerin ve siyasi liberallerin oluşturulmasıyla mümkün oldu. New Deal koalisyonunun oluşturulması, Amerikan siyasetini dönüştürdü ve siyaset bilimcilerinin "New Deal Parti Sistemi" veya Beşinci Parti Sistemi dedikleri şeyi başlattı İç Savaş ile 1929 arasında, Demokratlar nadiren Kongre'nin her iki meclisini de kontrol etmişlerdi ve on yedi başkanlık seçiminden sadece dördünü kazanmışlardı; 1932'den 1979'a kadar Demokratlar on iki başkanlık seçiminin sekizini kazandı ve genel olarak Kongre'nin her iki meclisini de kontrol etti. Başkanlık (1933 - 1945)Roosevelt Kasım 1932'de seçildi, ancak selefleri gibi bir sonraki Mart'a kadar göreve gelmedi. Seçimden sonra Başkan Hoover, Roosevelt'i kampanya platformunun çoğundan vazgeçmeye ve Hoover yönetiminin politikalarını onaylamaya ikna etmeye çalıştı.[11] Roosevelt, Hoover'ın aşağı doğru giden ekonomik döngüyü durdurmak için ortak bir program geliştirme talebini reddetti ve bunun ellerini bağlayacağını ve gerekirse harekete geçme yetkisinin Hoover olduğunu iddia etti.[9] Ekonomi, Hoover'ın görev süresi sona erdiğinde bankacılık sistemi ülke çapında tamamen kapanmaya başlayana kadar aşağı doğru hızla ilerledi. Roosevelt, gelen idaresi için personeli seçmek için geçiş dönemini kullandı ve genelkurmay başkanı olarak Howe, Postmaster Genel olarak Farley ve Çalışma Sekreteri olarak Frances Perkins'i seçti. Roosevelt'e yakın bir Cumhuriyetçi sanayici olan William H. Woodin, Hazine Bakanı için seçildi, Roosevelt ise Dışişleri Bakanı olarak Tennessee Senatörü Cordell Hull'ı seçti. İlerici Cumhuriyetçi olan Harold L. Ickes ve Henry A. Wallace, sırasıyla İçişleri Bakanı ve Tarım Bakanı rollerine seçildi.[11] Şubat 1933'te Roosevelt, Giuseppe Zangara'nın "tüm yöneticilerden nefret ettiğini" ifade eden bir suikast girişiminden kaçtı. Roosevelt'i vurmaya çalışan Zangara, Roosevelt'in yanında oturan Chicago Belediye Başkanı Anton Cermak'ı ölümcül şekilde yaraladı.Roosevelt, güçlü adamları en üst pozisyonlara atadı, ancak gecikmeler, verimsizlik veya kızgınlıktan bağımsız olarak tüm önemli kararları aldı. Başkanın idari tarzını inceleyen tarihçi James MacGregor Burns şu sonuca varıyor: ↵Başkan, İcra Kurulu Başkanı olarak resmi ve gayri resmi yetkilerini tamamen kullanarak ... yönetiminden sorumlu kaldı; hedefler yükselterek, ivme yaratarak, kişisel bir sadakate ilham vererek, insanlardan en iyi şekilde yararlanarak ... yardımcıları arasında kasıtlı olarak bir rekabet duygusu ve kargaşaya, kalp kırıklığına ve öfkeye yol açan ama aynı zamanda nabız atışları başlatan bir irade çatışması geliştirerek yürütme enerjisi ve yaratıcılık kıvılcımları ... bir işi birkaç kişiye ve birkaç işi bir adama vererek, böylece bir temyiz mahkemesi, bir bilgi deposu ve bir koordinasyon aracı olarak kendi konumunu güçlendirerek ; Kabine gibi kolektif karar alma kurumlarını görmezden gelerek veya atlayarak ... ve her zaman ikna ederek, överek, hokkabazlık yaparak, doğaçlama yaparak, yeniden karıştırarak, uyumlu hale getirerek, uzlaştırarak, manipüle ederek. [149] Birinci ve İkinci DönemlerRoosevelt 4 Mart 1933'te göreve başladığında, ABD tarihindeki en kötü depresyonun en düşük noktasındaydı. İş gücünün dörtte biri işsizdi. Fiyatlar% 60 düştüğü için çiftçilerin başı derde girdi. Sanayi üretimi 1929'dan beri yarıdan fazla azalmıştı. İki milyon insan evsizdi. 4 Mart akşamı 48 eyaletten 32'si - Columbia Bölgesi'nin yanı sıra - bankalarını kapattı. Tarihçiler, Roosevelt'in programını "rahatlama, iyileşme ve reform" olarak sınıflandırdılar. On milyonlarca işsizin acilen yardıma ihtiyacı vardı. İyileşme, ekonomiyi normale döndürmek anlamına geliyordu. Reform, özellikle finans ve bankacılık sistemlerinde neyin yanlış olduğuna dair uzun vadeli düzeltmeler anlamına geliyordu. Roosevelt'in ocak başı sohbetleri olarak bilinen radyo konuşmaları dizisi aracılığıyla, önerilerini doğrudan Amerikan halkına sundu. Felçli hastalığına karşı kazandığı kişisel zaferden güç alan Roosevelt, ulusal ruhu yenilemek için ısrarcı iyimserliğine ve aktivizmine güvendi. Pearl Harbor ve Savaş BildirisiAlmanya'nın Polonya'yı işgalinden sonra, hem Roosevelt'in hem de üst düzey askeri personelinin birincil endişesi Avrupa'daki savaştı, ancak Japonya aynı zamanda dış politika zorlukları da içeriyordu. Japonya ile ilişkiler, 1931'de Mançurya'yı işgalinden bu yana sürekli olarak kötüleşti ve Roosevelt'in Çin'e desteğiyle daha da kötüleşti.[11] Avrupa'daki savaşın büyük sömürge güçlerinin dikkatini çekmesiyle birlikte Japon liderler, Hollanda Doğu Hint Adaları, Fransız Çinhindi ve İngiliz Malaya gibi savunmasız kolonilere baktı.[11] Roosevelt, Japonya'nın kuzey Fransız Çinhindi'ni işgaline tepki olarak Çin'e 100 milyon dolarlık bir kredi (2019'da 1.8 milyar dolara eşdeğer) açıkladıktan sonra, Japonya Almanya ve İtalya ile Üçlü Paktı imzaladı. Anlaşma her ülkeyi diğerlerini saldırılara karşı savunmaya bağladı ve Almanya, Japonya ve İtalya Mihver güçleri olarak tanındı.[11] Sovyetler Birliği'ni işgal etmeyi tercih edenlerin üstesinden gelen Japon Ordusu yüksek komutanlığı, hammaddelere sürekli erişim sağlamak için Güneydoğu Asya'nın fethini başarıyla savundu. Temmuz 1941'de Japonya, Fransız Çinhindi'nin geri kalanını işgal ettikten sonra, Roosevelt Japonya'ya petrol satışını kesti ve Japonya'yı petrol arzının yüzde 95'inden fazlasını mahrum etti. Ayrıca Filipin ordusunu Amerikan komutası altına aldı ve General Douglas MacArthur'u Filipinler'deki ABD kuvvetlerine komuta etmek için aktif göreve getirdi.[11] Japonlar ambargo tarafından kızdırıldı ve Japon liderler ambargoyu kaldırmadıkça Amerika Birleşik Devletleri'ne saldırmaya kararlı hale geldi. Roosevelt yönetimi politikayı tersine çevirme konusunda isteksizdi ve Dışişleri Bakanı Hull, Roosevelt ile Başbakan Fumimaro Konoe arasındaki olası bir zirveyi engelledi. Ambargoyu sona erdirmeye yönelik diplomatik çabalar başarısız olduktan sonra, Japonya Privy Konseyi ABD'ye karşı bir greve izin verdi. .[11] Japonlar, Amerika Birleşik Devletleri Asya Filosunun (Filipinler'de konuşlanmış) ve Amerika Birleşik Devletleri Pasifik Filosunun (Hawaii'deki Pearl Harbor'da konuşlanmış) yok edilmesinin Güneydoğu Asya'nın fethi için hayati olduğuna inanıyordu. 7 Aralık 1941 sabahı Japonlar, Pearl Harbor'daki ABD deniz üssünü sürpriz bir saldırı ile vurdu, ana Amerikan savaş gemisi filosunu devirdi ve 2.403 Amerikan asker ve sivili öldürdü. Aynı zamanda, ayrı Japon görev güçleri Tayland, İngiliz Hong Kong, Filipinler ve diğer hedeflere saldırdı. Roosevelt, Kongre'ye yaptığı "Kötü Sözde" savaş çağrısında bulundu: "Dün, 7 Aralık 1941 - rezil yaşayacak bir tarih - Amerika Birleşik Devletleri, deniz ve hava kuvvetleri tarafından aniden ve kasıtlı olarak saldırıya uğradı. Japonya İmparatorluğu. " Kongre neredeyse oybirliğiyle alınan bir oylamayla Japonya'ya savaş ilan etti. Pearl Harbor'daki Japon saldırısından sonra, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki savaş karşıtı duygu bir gecede büyük ölçüde buharlaştı. 11 Aralık 1941'de Hitler ve Mussolini Amerika Birleşik Devletleri'ne savaş ilan etti ve bu da aynı şekilde karşılık verdi.[15] Bilim adamlarının çoğu, Roosevelt'in veya diğer yüksek hükümet yetkililerinin Pearl Harbor'a Japon saldırısı hakkında önceden bildikleri komplo teorilerini reddetti. Japonlar sırlarını sıkı bir şekilde korumuşlardı. Üst düzey Amerikalı yetkililer savaşın yakın olduğunun farkındaydı, ancak Pearl Harbor'a bir saldırı beklemiyorlardı.Roosevelt, Japonların ya Hollanda Doğu Hint Adaları'na ya da Tayland'a saldıracağını ummuştu.[9] Savaş PlanıAralık 1941'in sonlarında Churchill ve Roosevelt, ABD ile İngiltere arasında ortak bir strateji oluşturan Arcadia Konferansı'nda bir araya geldi. Her ikisi de, Almanya'nın Japonya'dan önce yenilmesine öncelik veren bir Avrupa ilk stratejisi üzerinde anlaştı. ABD ve İngiltere, askeri politikayı koordine etmek için Birleşik Genelkurmay Başkanlarını ve malzeme tahsisini koordine etmek için Birleşik Mühimmat Atama Kurulunu kurdu.[11] Ayrıca, tiyatrodaki Amerikan, İngiliz, Hollanda ve Avustralya kuvvetlerinin adını taşıyan ABDA adlı Pasifik tiyatrosunda merkezi bir komuta kurmak için de bir anlaşmaya varıldı.[9] 1 Ocak 1942'de Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Çin, Sovyetler Birliği ve diğer yirmi iki ülke (Müttefik Kuvvetler), her ulusun Eksen güçlerini yenme sözü verdiği Birleşmiş Milletler Deklarasyonu'nu yayınladı.[11] 1942'de Roosevelt, Amerikan askeri stratejisine ilişkin nihai kararları veren Müşterek Kurmay Başkanları adlı yeni bir organ kurdu. Deniz Operasyonları Şefi Amiral Ernest J. King, Donanma ve Deniz Kuvvetlerine komuta ederken, General George C. Marshall Orduya önderlik ediyordu ve pratikte General Hap Arnold tarafından komuta edilen Hava Kuvvetlerinin nominal kontrolündeydi. Müşterek Şeflere, ordunun en kıdemli subayı Amiral William D. Leahy başkanlık etti.Roosevelt, savaşı mikro yönetmekten kaçındı ve en üst düzey askeri subayların çoğu kararı almasına izin verdi Roosevelt'in atadığı sivil kişiler, asker ve teçhizatın taslağını ve tedarikini gerçekleştirdi, ancak hiçbir sivilin - Savaş ya da Donanma sekreterlerinin bile - stratejide söz hakkı yoktu. Roosevelt, Dışişleri Bakanlığı'ndan kaçındı ve yardımcıları, özellikle de Lend Lease fonlarının kontrolü ile etkisi artan Harry Hopkins aracılığıyla üst düzey diplomasi yürüttü.[16] Nükleer ProgramAğustos 1939'da Leo Szilard ve Albert Einstein, Einstein-Szilárd mektubunu Roosevelt'e göndererek bir Alman projesinin nükleer silah geliştirme olasılığı konusunda uyarıda bulundu. Szilard, yakın zamanda keşfedilen nükleer fisyon sürecinin, bir kitle imha silahı olarak kullanılabilecek bir nükleer zincir reaksiyonu yaratmak için kullanılabileceğini fark etti. Roosevelt, Almanya'nın teknolojiye tek başına sahip olmasına ve nükleer silahlarla ilgili ön araştırmaya izin vermenin sonuçlarından korkuyordu. Pearl Harbor'a yapılan saldırıdan sonra, Roosevelt yönetimi araştırmaya devam etmek için gereken fonları sağladı ve General Leslie Groves'u İlk nükleer silahları geliştirmekle suçlanan Manhattan Projesi. Roosevelt ve Churchill, projeyi birlikte sürdürmeyi kabul ettiler ve Roosevelt, Amerikalı bilim adamlarının İngiliz meslektaşları ile işbirliği yapmasına yardımcı oldu. Savaş Zamanı KonferansıRoosevelt, "Dört Polis" terimini, II. Dünya Savaşı, Birleşik Devletler, Birleşik Krallık, Sovyetler Birliği ve Çin'in "Dört Büyük" Müttefik güçlerine atıfta bulunmak için icat etti. Roosevelt, Churchill ve Sovyet lideri Joseph Stalin'in "Büyük Üçlüsü", Çinli Generalissimo Chiang Kai-shek ile birlikte, Amerikan ve İngiliz birliklerinin Batı'da yoğunlaştığı bir plan üzerinde gayri resmi olarak işbirliği yaptı; Sovyet birlikleri Doğu cephesinde savaştı; Çin, İngiliz ve Amerikan birlikleri Asya ve Pasifik'te savaştı. Amerika Birleşik Devletleri ayrıca Borç Verme-Kiralama programı aracılığıyla Sovyetler Birliği ve diğer ülkelere yardım göndermeye devam etti. Müttefikler, diplomatik ve askeri kanallar aracılığıyla iletişim kurmanın yanı sıra bir dizi yüksek profilli konferansta strateji geliştirdiler.[17] Mayıs 1942'den başlayarak, Sovyetler, askerleri Doğu cephesinden uzaklaştırmak için Alman işgali altındaki Fransa'yı Anglo-Amerikan işgaline çağırdı.[11] Churchill ve Roosevelt, kuvvetlerinin Fransa'yı işgal etmeye henüz hazır olmadığından endişe duyarak, bu tür bir istilayı en az 1943'e kadar ertelemeye karar verdiler ve bunun yerine, Meşale Operasyonu olarak bilinen Kuzey Afrika'daki bir çıkarmaya odaklandılar.[11] Kasım 1943'te Roosevelt, Churchill ve Stalin strateji ve savaş sonrası planları tartışmak için Roosevelt'in Stalin ile ilk kez tanıştığı Tahran Konferansı'nda bir araya geldi. Konferansta, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri 1944'te Almanya'ya karşı ikinci bir cephe açmayı taahhüt ederken, Stalin Japonya'ya karşı savaşa belirsiz bir tarihte girmeyi taahhüt etti. Daha sonra Bretton Woods ve Dumbarton Oaks'ta yapılan konferanslar, savaş sonrası uluslararası para sistemi ve Wilson'ın başarısız Milletler Cemiyeti'ne benzer bir hükümetler arası organizasyon olan Birleşmiş Milletler için bir çerçeve oluşturdu.[18] Roosevelt, Churchill ve Stalin, Kırım'daki Şubat 1945 Yalta Konferansı'nda ikinci kez bir araya geldi. Avrupa'da savaşın sona ermesiyle birlikte, Roosevelt'in öncelikli odağı Stalin'i Japonya'ya karşı savaşa girmeye ikna etmekti; Müşterek Şefler, Amerika'nın Japonya'yı işgalinin bir milyon kadar Amerikan zayiatına neden olacağını tahmin etmişti. Sovyetler Birliği'nin Japonya'ya karşı savaşa girmesi karşılığında, Sovyetler Birliği'ne Sakhalin Adası gibi Asya bölgelerini kontrol etme sözü verildi. Üç lider, 1945'te Birleşmiş Milletleri kurmak için bir konferans düzenlemeyi kabul ettiler ve ayrıca, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin uluslararası barış ve güvenliği sağlamakla görevli yapısı üzerinde anlaştılar. Roosevelt, Sovyet askerlerinin Polonya'dan derhal tahliyesi için baskı yapmadı, ancak Almanya'nın işgal ettiği ülkelerde özgür seçimler vaat eden Kurtuluş Avrupa Bildirgesi'nin yayımlanmasını kazandı. Almanya'nın kendisi parçalanmayacak, ancak ABD, Fransa, İngiltere ve Sovyetler Birliği tarafından ortaklaşa işgal edilecek.Sovyet baskısına karşı, Roosevelt ve Churchill, savaştan sonra Almanya'ya büyük tazminatlar ve sanayisizleştirme empoze etmeyi reddettiler. Roosevelt'in Yalta Konferansı'ndaki rolü tartışmalıdır; Eleştirmenler, onun Doğu Avrupa'da özgür seçimlere izin vermesi için Sovyetler Birliği'ne safça güvendiğini iddia ederken, destekçileri, Sovyet işgali ve Sovyetler Birliği ile ve savaştan sonra. Savaşın SeyriMüttefikler Kasım 1942'de Fransız Kuzey Afrika'sını işgal ederek Vichy Fransız kuvvetlerinin karaya çıktıktan sonraki günler içinde teslim olmasını sağladı. Ocak 1943 Kazablanka Konferansı'nda Müttefikler, Kuzey Afrika'daki Mihver kuvvetlerini yenmeyi ve ardından 1944'te Fransa'ya yapılacak bir saldırı ile Sicilya'yı işgal etmeyi kabul ettiler. Konferansta Roosevelt, yalnızca koşulsuz olanı kabul edeceğini açıkladı. Almanya, Japonya ve İtalya'nın teslim olması. Şubat 1943'te Sovyetler Birliği, Stalingrad Savaşı'nda büyük bir zafer kazandı ve Mayıs 1943'te Müttefikler, Kuzey Afrika'da 250.000'den fazla Alman ve İtalyan askerinin teslim olmasını sağlayarak Kuzey Afrika Seferi'ni sona erdirdi. Müttefikler Temmuz 1943'te Sicilya'yı işgal ederek bir sonraki ayın sonunda adayı ele geçirdiler. Eylül 1943'te Müttefikler, İtalya Başbakanı Pietro Badoglio'dan ateşkes sağladı, ancak Almanya Mussolini'yi kısa sürede iktidara getirdi. Müttefiklerin anakara İtalya'yı işgali Eylül 1943'te başladı, ancak Alman ve İtalyan birlikleri Müttefiklerin ilerlemesine direndikleri için İtalyan Kampanyası 1945'e kadar devam etti. Fransa'nın işgaline komuta etmek için Roosevelt, Kuzey Afrika ve Sicilya'da çokuluslu bir koalisyona başarıyla komuta eden General Dwight D. Eisenhower'ı seçti. Eisenhower 6 Haziran 1944'te Overlord Operasyonu başlatmayı seçti. 12.000 uçak ve şimdiye kadar toplanmış en büyük deniz kuvveti tarafından desteklenen Müttefikler, Normandiya'da başarılı bir şekilde bir sahil başı kurdu ve ardından Fransa'ya doğru ilerledi. Roosevelt, seçilmemiş bir hükümeti desteklemek konusunda isteksiz olsa da, Charles de Gaulle'ün Fransız Cumhuriyeti Geçici Hükümeti'ni Temmuz 1944'te Fransa'nın fiili hükümeti olarak tanıdı. Fransa'nın çoğu Alman işgalinden kurtarıldıktan sonra Roosevelt, de Gaulle hükümetine Ekim 1944. Sonraki aylarda Müttefikler, Nazi işgalinden daha fazla toprak kurtardılar ve Almanya'yı işgal etmeye başladılar. Nisan 1945'te, Nazi direnişi, hem Batı Müttefikleri hem de Sovyetler Birliği'nin ilerlemesi karşısında çöküyordu. Savaşın ilk haftalarında Japonya Filipinler'i ve Güneydoğu Asya'daki İngiliz ve Hollanda kolonilerini fethetti. Japon ilerlemesi, ABD Donanması Midway Muharebesi'nde kesin bir zafer kazandığında, Haziran 1942'de maksimum boyutuna ulaştı. Daha sonra Amerikan ve Avustralya kuvvetleri, Japonya'ya stratejik hava gücünün getirilebileceği ve Japonya'nın nihayetinde istila edilebileceği üsler elde etmek amacıyla Pasifik Adaları'nda adadan atlama veya sıçrayış adı verilen yavaş ve maliyetli bir strateji başlattı. Hitler'in aksine, Roosevelt stratejik kararları onaylasa da taktik deniz operasyonlarında doğrudan yer almadı. Roosevelt, kısmen halkın ve Kongre'nin Japonya'ya karşı daha fazla çaba harcanması yönündeki ısrarlı taleplerine yol açtı, ancak her zaman önce Almanya'da ısrar etti. Japon donanmasının gücü Leyte Körfezi Muharebesi'nde yok edildi ve Nisan 1945'te Müttefikler Pasifik'teki kayıp topraklarının çoğunu yeniden ele geçirdiler.[14] Son aylar, ölüm ve sonrası (1945)Roosevelt, Yalta Konferansı'ndan ABD'ye döndüğünde, birçok kişi onun kaç yaşında, zayıf ve halsiz göründüğünü görünce şok oldu. Evin kuyusunda otururken, fiziksel yetersizliğine eşi görülmemiş bir taviz olarak konuştu. Mart 1945'te, Stalin'e, onu Polonya, Almanya, savaş esirleri ve diğer konularla ilgili Yalta taahhütlerini bozmakla suçlayan güçlü sözlü mesajlar gönderdi. Stalin, Batı Müttefiklerini, arkasında Hitler'le ayrı bir barış planlamakla suçladığında, Roosevelt şu cevabı verdi: "Eylemlerim veya güvendiğim astlarımın bu kadar aşağılık yanlış beyanları nedeniyle muhbirlerinize, kim olurlarsa olsunlar, onlara karşı şiddetli bir kızgınlık duygusundan kaçınamam. . "[9] 29 Mart 1945'te Roosevelt, Birleşmiş Milletler'in kuruluş konferansında beklenen görünümünden önce dinlenmek için Georgia, Warm Springs'teki Küçük Beyaz Saray'a gitti. 12 Nisan 1945 öğleden sonra, Georgia, Warm Springs'te bir portre için otururken Roosevelt, "Korkunç bir baş ağrım var" dedi. yatak odasına. Başkanın görevli kardiyoloğu Dr. Howard Bruenn, tıbbi acil durumu büyük bir intraserebral kanama olarak teşhis etti. 3: 35'te. o gün, Roosevelt 63 yaşında öldü. 13 Nisan sabahı, Roosevelt'in cesedi bayrakla örtülmüş bir tabuta kondu ve Washington'a dönüş yolculuğu için başkanlık trenine yüklendi. Güzergah boyunca binlerce kişi saygılarını sunmak için parkurlara akın etti. 14 Nisan'daki Beyaz Saray cenazesinden sonra Roosevelt, trenle Washington, D.C.'den Hyde Park'taki doğum yerine nakledildi. Roosevelt, dileği gibi, 15 Nisan'da Springwood malikanesinin Gül Bahçesi'ne gömüldü.[10] Roosevelt'in azalan fiziksel sağlığı genel halktan gizli tutulmuştu. Ölümü, ABD ve dünya çapında şok ve kederle karşılandı. Ertesi ay Almanya'nın teslim olmasının ardından, yeni yeminli Başkan Truman, Avrupa'da Zafer Bayramı'nı ve kutlamalarını Roosevelt'in anısına adadı ve 30 günlük yas döneminin geri kalanında ABD genelinde bayrakları yarı kadroda tuttu. tek dileği "Franklin D. Roosevelt'in bu gün tanıklık etmek için yaşamış olması" idi.[19] II.Dünya Savaşı nihayet Eylül ayında Hiroşima ve Nagazaki'ye atom bombası atılması ve Sovyetlerin Japonlara karşı savaşa çok geç girmesinin ardından Japonya'nın imzalı teslim olmasıyla sona erdi. Truman, savaş çabalarının terhis edilmesine ve Roosevelt'in başkanlığı sırasında öngörülen Birleşmiş Milletler ve diğer savaş sonrası kurumların kurulmasına başkanlık edecekti[18] Kaynakça
www.NiNa.Az » Ücretsiz Hizmetler » Vikipedi sonra sonraki sonrakı sonraya sonrada sonradan sonrasi sonrası sonralar sonralarda sonralara sonralardan sonrasini sonrasını sora soraki sorakı soraya sorada soradan sorasi sorası soralar soralarda soralara soralardan sorasini sorasını. Franklin D Roosevelt 32 Amerika Birlesik Devletleri Baskani Dil Izle Duzenle Franklin Delano Roosevelt ˈ r oʊ z e v el t v ɛ l t ROH ze velt 30 Ocak 1882 12 Nisan 1945 isminin ve soy isminin bas harfleri FDR ile de anilir 1 1933 yilindan 1945 teki olumune kadar Amerika Birlesik Devletleri nin otuz ikinci baskani olarak gorev yapan Amerikan politikaci 2 3 Demokrat Parti uyesi olarak dort baskanlik secimi kazandi Buyuk Buhran ve II Dunya Savasi nin da yasandigi on iki yillik donemde federal hukumeti yonetti 4 Yeni Duzen adi verilen bir dizi siyasal ve ekonomik reformu yururluluge koydu 5 6 Olumunden 143 gun sonra II Dunya Savasi hukuken sona erdi Franklin Delano Roosevelt32 Amerika Birlesik Devletleri baskaniGorev suresi 4 Mart 1933 12 Nisan 1945Baskan Yardimcisi John Nance Garner 1933 41 Henry A Wallace 1941 45 Harry S Truman 1945 Yerine geldigi Herbert HooverYerine gelen Harry S TrumanNew York ValisiGorev suresi 1 Ocak 1929 31 Aralik 1932Vekil Herbert H LehmanYerine geldigi Al SmithYerine gelen Herbert H LehmanAmerika Birlesik Devletleri Donanma Bakan YardimcisiGorev suresi 17 Mart 1913 26 Agustos 1920Baskan Woodrow WilsonYerine geldigi Beekman WinthropYerine gelen Gordon WoodburyKisisel bilgilerDogum Franklin Delano Roosevelt 30 Ocak 1882 1882 01 30 Hyde Park New YorkOlum 12 Nisan 1945 63 yasinda Warm Springs GeorgiaPartisi DemokratikEvlilik ler Eleanor RooseveltCocuk lar Anna James Franklin I Elliott Franklin II JohnBitirdigi okul Harvard Universitesi BA Columbia UniversitesiImzasi ABD tarihinde Roosevelt in disinda 2 kezden fazla secilmis olan hicbir baskan yoktur 7 Daha sonralari ABD yasalari degistirildigi icin yururlukteki yasalara gore bundan sonra da hicbir baskanin 2 kezden fazla secilmesi mumkun degildir 8 Roosevelt hakkinda en cok eser yazilan ilk 100 kisi listesinde 20 sirada yer almaktadir Icindekiler 1 Erken Yasam ve Evlilik 1 1 Cocukluk 1 2 Egitimi ve Erken Kariyeri 1 3 Evlilik 2 Erken Politik Kariyeri 2 1 New York Senatoru 1910 1913 2 2 Baskan yardimcisi icin kampanya 1920 3 Felcli hastalik ve politik geri donus 1921 1928 4 New York Valisi 1929 1932 5 1932 Baskanlik Secimi 6 Baskanlik 1933 1945 6 1 Birinci ve Ikinci Donemler 6 2 Pearl Harbor ve Savas Bildirisi 6 3 Savas Plani 6 4 Nukleer Program 6 5 Savas Zamani Konferansi 6 6 Savasin Seyri 6 7 Son aylar olum ve sonrasi 1945 7 KaynakcaErken Yasam ve Evlilik DuzenleCocukluk Duzenle 30 Ocak 1882 de New York Hyde Park in Hudson Valley kasabasinda isadami James Roosevelt I ve ikinci esi Sara Ann Delano nun oglu olarak dunyaya geldi Roosevelt in altinci kuzeni olan ebeveynleri 9 sirasiyla eski zengin New York ailelerinden Roosevelt ler Aspinwalls ve Delanoslardan geliyordu Roosevelt in babasoylu atasi 17 yuzyilda New Amsterdam a goc etti ve Roosevelt ler tuccar ve toprak sahibi olarak gelisti 10 Delano ailesinin atasi Philip Delano 1621 de Fortune da Yeni Dunya ya seyahat etti ve Delanos Massachusetts te tuccar ve gemi yapimcisi olarak zenginlesti 10 Franklin in babasinin onceki evliliginden James Rosy Roosevelt adinda bir uvey erkek kardesi vardi Agustos 2012 yilinda Springwood evi Roosevelt zengin bir ailede buyudu Babasi James 1851 de Harvard Hukuk Fakultesi nden mezun oldu ancak buyukbabasi James Roosevelt ten miras aldiktan sonra avukatlik yapmamayi secti 11 Roosevelt in babasi bir zamanlar Franklin i Beyaz Saray da Baskan Grover Cleveland ile gorusmeye goturen taninmis bir Bourbon Demokratiydi 11 Baskan ona soyle dedi Kucuk adamim senin icin garip bir dilek tutuyorum Asla Birlesik Devletler Baskani olamazsin Kaynak belirtilmeli Annesi Sara Franklin in ilk yillarinda baskin etkiydi Bir keresinde Oglum Franklin bir Delano bir Roosevelt degil Franklin dogdugunda 54 yasinda olan James bazilari tarafindan uzak bir baba olarak gorulse de biyografi yazari James MacGregor Burns James in oglu o zamanlar tipik olandan daha fazla Roosevelt binmeyi ates etmeyi kurek cekmeyi ve polo ve cim tenisi oynamayi ogrendi Gencliginde golf oynamaya basladi ve yetenekli bir uzun vurucu oldu Yelken acmayi erken ogrendi ve 16 yasindayken babasi ona bir yelkenli verdi Egitimi ve Erken Kariyeri Duzenle Avrupa ya sik sik yaptigi seyahatler ilk gezisini iki yasinda yapti ve her yil yedi ila on bes yaslari arasinda ebeveynleriyle birlikte gitti Roosevelt in Almanca ve Fransizca konusmasina yardimci oldu Almanya da dokuz yasinda devlet okuluna gitmesi disinda 11 Roosevelt 14 yasina kadar ogretmenler tarafindan evde egitim gordu Daha sonra Groton Massachusetts teki bir Episkopal yatili okul olan Groton School a gitti Okul muduru Endicott Peabody Hiristiyanlarin daha az sansli olanlara yardim etme gorevini vaaz etti ve ogrencilerini kamu hizmetine girmeye cagirdi Peabody Roosevelt in yasami boyunca guclu bir etki olarak kaldi dugununde gorev yapti ve onu baskan olarak ziyaret etti 12 Groton daki sinif arkadaslarinin cogu gibi Roosevelt de Harvard Koleji ne gitti 12 Roosevelt akademik olarak ortalama bir ogrenciydi ve daha sonra Universitede dort yil boyunca ekonomi dersleri aldim ve bana ogretilen her sey yanlisti Alpha Delta Phi kardesliginin bir uyesiydi Roosevelt bir ogrenci veya sporcu olarak gorece farksizdi ancak buyuk bir hirs enerji ve baskalarini yonetme yetenegi gerektiren bir pozisyon olan The Harvard Crimson gazetesinin bas editoru oldu Roosevelt in babasi 1900 de oldu ve onun icin buyuk sikintiya neden oldu Ertesi yil Roosevelt in besinci kuzeni Theodore Roosevelt Amerika Birlesik Devletleri Baskani oldu Theodore un guclu liderlik tarzi ve reform yapma gayreti onu Franklin in rol modeli ve kahramani yapti Roosevelt Harvard dan 1903 te A B tarihte Columbia Hukuk Fakultesi ne 1904 te girdi ancak New York baro sinavini gectikten sonra 1907 de okulu birakti 1908 de Carter Ledyard amp Milburn un prestijli hukuk firmasinda firmanin amiralliginda calisan bir ise girdi Roosevelt 1893 te 11 yasinda Evlilik Duzenle Franklin 1902 yilinin ortalarinda cocukken tanistigi mustakbel esi Eleanor Roosevelt ile kur yapmaya basladi Eleanor ve Franklin besinci kuzenlerdi bir zamanlar uzaklastirildilar ve Eleanor Theodore Roosevelt in yegeniydi 1902 de birbirleriyle yazismaya basladilar ve Ekim 1903 te Franklin Eleanor a evlenme teklif etti 17 Mart 1905 te Roosevelt annesinin siddetli direnisine ragmen Eleanor ile evlendi Eleanor dan hoslanmasa da Sara Roosevelt ogluna cok sahip cikmisti ve onun evlilik icin cok genc olduguna inaniyordu Nisani birkac kez bozmaya calisti Eleanor un amcasi Baskan Theodore Roosevelt Eleanor un merhum babasi Elliott icin yapilan dugunde durdu Genc cift ailesinin Hyde Park taki mulku olan Springwood a tasindi Ev 1941 deki olumune kadar Sara Roosevelt e aitti ve ayni zamanda onun da eviydi Buna ek olarak Franklin ve Sara Roosevelt Sara nin New York taki genc cift icin insa ettigi bir sehir evinin planlamasini ve tefrisatini yaptilar Sara nin yanina ikiz bir ev insa ettirdi Eleanor Hyde Park veya New York taki evlerinde hic kendini evinde hissetmedi ancak Sara nin cifte verdigi Campobello Adasi ndaki ailenin tatil evini sevdi Roosevelt 18 yasinda Biyografi yazari James MacGregor Burns genc Roosevelt in ust sinifta kendinden emin ve rahat oldugunu soyledi Buna karsilik Eleanor o zamanlar utangacti ve sosyal hayattan hoslanmiyordu ve ilk basta birkac cocugunu buyutmek icin evde kaldi Franklin babasinin yaptigi gibi cocuklari buyutme isini karisina birakirken Eleanor da buyuk olcude cocuklari buyutmek icin ise alinan bakicilara guveniyordu Bir anne olarak erken yasantisina atifta bulunarak daha sonra bir bebegi idare etmek veya beslemek konusunda kesinlikle hicbir sey bilmedigini belirtti Eleanor cinsel iliskiden hoslanmamasina ve bunu katlanilmasi gereken bir cile olarak gormesine ragmen o ve Franklin in alti cocugu vardi Anna James ve Elliott sirasiyla 1906 1907 ve 1910 da dogdu Ciftin ikinci oglu Franklin 1909 da bebeklik doneminde oldu Franklin adinda baska bir ogul 1914 te en kucuk cocugu John ise 1916 da dogdu Roosevelt in Eleanor un sosyal sekreteri Lucy Mercer ile 1914 un baslarinda ise alindiktan kisa bir sure sonra baslayan evlilik disi iliskileri de dahil olmak uzere bircok evlilik disi iliskisi vardi Eylul 1918 de Eleanor Roosevelt in bavulundaki meseleyi ortaya cikaran mektuplar buldu Franklin Eleanor dan bosanmayi dusundu ancak Sara siddetle itiraz etti ve Lucy bes cocuklu bosanmis bir adamla evlenmeyi kabul etmedi Franklin ve Eleanor evli kaldilar ve Roosevelt Lucy yi bir daha asla goremeyecegine soz verdi Eleanor onu asla gercekten affetmedi ve o andan itibaren evlilikleri daha cok siyasi bir ortaklikti Eleanor kisa sure sonra Val Kill de Hyde Park ta ayri bir ev kurdu ve kendisini kocasindan bagimsiz olarak cesitli sosyal ve politik nedenlere giderek daha fazla adadi Evliliklerindeki duygusal kirilma o kadar siddetliydi ki Roosevelt 1942 de Eleanor dan sagliksizliginin isiginda eve geri donup onunla birlikte yasamasini istediginde reddetti Beyaz Saray i ne zaman ziyaret ettiginin her zaman farkinda degildi ve bir sure sekreterinin yardimi olmadan telefonla ona kolayca ulasamiyordu Roosevelt 1944 un sonlarina kadar Eleanor un New York City deki apartmanini ziyaret etmedi 12 Franklin Eleanor a iliski yasamaktan kacinma sozunu bozdu O ve Lucy resmi bir yazismayi surdurduler ve 1941 de veya belki daha once birbirlerini tekrar gormeye basladilar Lucy 1945 te oldugu gun Roosevelt le birlikteydi Buna ragmen Roosevelt in iliskisi 1960 lara kadar pek bilinmiyordu Roosevelt in oglu Elliott babasinin ozel sekreteri Marguerite Missy LeHand ile 20 yillik bir iliskisi oldugunu iddia etti Baska bir ogul James babasi ile 2 Dunya Savasi nin bir bolumunde Beyaz Saray da ikamet eden Norvecli Veliaht Prenses Martha arasinda romantik bir iliskinin var olma ihtimali oldugunu belirtti Yardimcilari o sirada cumhurbaskaninin kiz arkadasi ve gazetelerde romantik bir sekilde yer alan bu ikisini birbirine baglayan dedikodulardan bahsetmeye basladi 13 Erken Politik Kariyeri Duzenle Roosevelt 1912 baskanlik secimlerinde Vali Woodrow Wilson i destekledi New York Senatoru 1910 1913 Duzenle Roosevelt hukukun uygulanmasina cok az tutkuyla bagliydi ve arkadaslarina sonunda siyasete girmeyi planladigini soyledi Franklin kuzeni Theodore a olan hayranligina ragmen babasinin Demokrat Parti ile olan iliskisini miras aldi 1910 secimlerinden once yerel Demokrat Parti Roosevelt i New York Eyalet Meclisi ne aday olmasi icin ise aldi Roosevelt parti icin cekici bir uye oldu cunku Theodore hala ulkenin en onde gelen politikacilarindan biriydi ve Demokratik bir Roosevelt iyi bir tanitimdi Aday kendi kampanyasi icin de odeme yapabilirdi Roosevelt in eyalet meclisi icin yuruttugu kampanya Demokratik gorevdeki Lewis Stuyvesant Chanler in yeniden secilmeyi secmesinin ardindan sona erdi Roosevelt siyasi umutlarini askiya almak yerine eyalet senatosuna aday oldu Dutchess County Columbia County ve Putnam County de bulunan senato bolgesi buyuk olcude Cumhuriyetciydi Roosevelt Theodore un acik muhalefetinin kampanyasini etkili bir sekilde sona erdireceginden korkuyordu ancak Theodore partizan baglarindaki farkliliklara ragmen kuzeninin adayligini ozel olarak tesvik etti Kendi kampanya yoneticisi olarak hareket eden Roosevelt pek cok kisinin arabalara parasinin yetmedigi bir donemde otomobille senato bolgesini dolasti Agresif ve etkili kampanyasi Roosevelt adinin Hudson Vadisi ndeki etkisi ve o yilki Demokratik toprak kaymasi nedeniyle Roosevelt neredeyse herkesi sasirtarak secimi kazandi Theodore Roosevelt Yasama oturumlari nadiren on haftadan fazla surmesine ragmen Roosevelt yeni pozisyonunu tam zamanli bir kariyer olarak ele aldi 11 1 Ocak 1911 de koltuguna oturan Roosevelt derhal Demokrat Parti eyaletine hakim olan Tammany Hall makinesinin patronizmine karsi cikan bir Isyancilar grubunun lideri oldu New York eyaleti yasama meclisinin ortak oturumunda belirlenen 1911 ABD Senatosu seciminde Roosevelt ve diger on dokuz Demokrat Tammany destekli bir dizi adaya karsi cikarak uzun sureli bir cikmaza neden oldu Sonunda Tammany destegini Roosevelt in kabul edilebilir buldugu saygin bir yargic olan James A O Gorman in arkasina atti ve O Gorman Mart ayi sonlarinda secimi kazandi 14 Roosevelt kisa surede New York Demokratlari arasinda populer bir figur haline geldi ancak henuz guzel bir konusmaci haline gelmemisti Haber makaleleri ve karikaturler Tammany nin omurgasina soguk urperti gonderen bir Roosevelt in ikinci gelisini tasvir etmeye basladi 12 Roosevelt yine Tammany Hall a muhalefet ederek New Jersey Valisi Woodrow Wilson in 1912 Demokratik adayligi icin basarili teklifini destekledi ve orijinal bir Wilson adami olarak gayri resmi bir un kazandi Theodore Roosevelt Wilson a karsi ucuncu parti bir kampanya baslatmak ve Cumhuriyetci Baskan William Howard Taft a karsi bir ucuncu parti kampanyasi baslatmak uzere Cumhuriyetci Parti den ayrildiginda secim uclu bir yarisma haline geldi Franklin in genel secimlerde Theodore Roosevelt e karsi Wilson a destek verme karari Theodore un kendisine gucenmemis olmasina ragmen ailesinin bazi uyelerini yabancilastirdi Wilson un bolunmus Cumhuriyetci Parti karsisindaki zaferi onu 1892 den beri baskanlik secimlerini kazanan ilk Demokrat yapti Tifo krizinin ustesinden gelen ve gazeteci Louis McHenry Howe nin kapsamli destegiyle Roosevelt 1912 secimlerinde yeniden secildi Secimden sonra kisa bir sure Tarim Komitesi baskani olarak gorev yapti ve ciftlik ve iscilik faturalarindaki basarisi yirmi yil sonra Yeni Duzen politikalarinin habercisiydi Bu zamana kadar kadin ve cocuklar icin emek ve sosyal yardim programlarini desteklemek icin daha tutarli bir sekilde ilerici hale geldi kuzen Theodore bu konularda biraz etkiye sahipti 11 Baskan yardimcisi icin kampanya 1920 Duzenle Cox ve Roosevelt Ohio 1920 Roosevelt in Hoover i Demokrat adayliga aday olmaya ikna etme plani Hoover in kendisini Cumhuriyetci ilan etmesinden sonra suya dustu ancak Roosevelt yine de 1920 baskan yardimcisi adayligini aramaya karar verdi Ohio Valisi James M Cox 1920 Demokratik Ulusal Kongre de partinin baskanlik adayligini kazandiktan sonra aday arkadasi olarak Roosevelt i secti ve parti resmen Roosevelt i begeni ile aday gosterdi Adayligi cogu insani sasirtmasina ragmen Roosevelt bileti ilimli Wilson lu ve unlu bir isimle yasakci olarak dengeledi Roosevelt Theodore un partisinden ayni adayligi aldigi zamandan dort yas kucuk 38 yasina yeni girmisti Roosevelt Demokratik konvansiyondan sonra Donanma Sekreter Yardimciligindan istifa etti ve Cox Roosevelt bileti icin ulke capinda kampanya yuruttu 1920 secim oylamasi sonuclari Kampanya sirasinda Cox ve Roosevelt her ikisi de 1920 de populer olmayan Wilson yonetimini ve Milletler Cemiyeti ni savundu Roosevelt ABD nin Milletler Cemiyeti uyeligini kisisel olarak destekledi ancak Wilson dan farkli olarak Senator Henry Cabot Lodge ve diger Rezervasyoncular ile uzlasmayi tercih etti Cox Roosevelt bileti Cumhuriyetciler Warren G Harding ve Calvin Coolidge tarafindan yenildi cumhurbaskanligi secimi genis bir farkla ve Cumhuriyet bileti Guney in disindaki her eyaleti tasidi Roosevelt kaybi sorunsuz bir sekilde kabul etti ve daha sonra 1920 kampanyasinda kurdugu iliskilerin ve iyi niyetin 1932 deki kampanyasinda onemli bir varlik oldugunu kanitladigini belirtti 1920 secimleri Louis Howe un destegiyle kendisini degerli bir siyasi muttefik haline getiren Eleanor Roosevelt in ilk halk katilimini da gordu Felcli hastalik ve politik geri donus 1921 1928 DuzenleSecimden sonra Roosevelt hukuk uyguladigi ve Fidelity and Deposit Company de baskan yardimcisi olarak gorev yaptigi New York City ye dondu Ayrica 1922 secimlerinde siyasi bir geri donus icin destek olusturmaya calisti ancak kariyeri hastalik yuzunden raydan cikti Agustos 1921 de Roosevelt ler Campobello Adasi nda tatil yaparken hastalandi Baslica semptomlari atesti simetrik artan felc yuz felci bagirsak ve mesane disfonksiyonu uyusma ve hiperestezi ve azalan bir iyilesme modeli Roosevelt belden asagisi kalici olarak felcli kaldi O sirada kendisine cocuk felci teshisi kondu ancak semptomlarinin artik Guillain Barre sendromu ile daha tutarli olduguna inaniliyor Roosevelt in doktorlarinin teshis olasiligi olarak dikkate alamadigi bir otoimmun noropati Roosevelt in tekerlekli sandalyede Hyde Park arazisindeki bakicilarin kizi Fala ve Ruthie Bie ile birlikte cekilmis nadir bir fotografi Fotograf kuzeni Margaret Suckley tarafindan cekilmistir Subat 1941 Annesi kamu hayatindan emekli olmasini tercih etse de karisi Roosevelt ve Roosevelt in yakin arkadasi ve danismani Louis Howe siyasi kariyerine devam etme konusunda kararliydi Pek cok insani gelismekte olduguna ikna etti ve bunu tekrar kamu gorevine aday olabilmek icin gerekli olduguna inandi Govdesini dondurerek bastonla destekleyerek kalcalarina ve bacaklarina demir teller takarak kisa mesafelerde yurumeyi zahmetle ogrendi Tekerlekli sandalyesini halka acik yerlerde kullanirken gorulmemeye dikkat etti ve basinda engelliligini vurgulayacak herhangi bir tasviri onlemek icin buyuk ozen gosterildi Ancak engelliligi baskanligi oncesinde ve sirasinda iyi biliniyordu ve imajinin onemli bir parcasi haline geldi Genellikle halk arasinda dik durur bir yandan yardimcisi veya ogullarindan biri tarafindan desteklenirdi 1925 ten baslayarak Roosevelt zamaninin cogunu Guney Amerika Birlesik Devletleri nde ilk olarak ev teknesi Larooco da gecirdi Hidroterapinin potansiyel faydalarindan etkilenerek 1926 da Georgia Warm Springs de bir rehabilitasyon merkezi kurdu Rehabilitasyon merkezini olusturmak icin bir fizik tedavi ekibi kurdu ve mirasinin cogunu Merriweather Hanini satin almak icin kullandi 1938 de Ulusal Cocuk Felci Vakfini kurarak cocuk felci asilarinin gelistirilmesine onculuk etti Roosevelt 1920 lerde Demokrat Parti ile temaslarini surdurdu ve New York siyasetinde aktif kaldi ve ayni zamanda Guney de ozellikle Gurcistan da baglantilar kurdu Al Smith in New York taki 1922 valilik secimlerindeki basarili kampanyasini destekleyen acik bir mektup yayinladi bu hem Smith e yardim etti hem de Roosevelt in siyasi bir figur olarak gecerliligini surdurdugunu gosterdi Roosevelt ve Smith farkli gecmislerden geldiler ve birbirlerine hicbir zaman tam olarak guvenmediler ancak Roosevelt Smith in ilerici politikalarini desteklerken Smith taninmis ve saygin Roosevelt in destegine sahip oldugu icin mutluydu Roosevelt 1924 ve 1928 Demokratik Ulusal Konvansiyonlarinda Smith icin baskan adayligi konusmalari yapti 1924 konvansiyonundaki konusma hastaligi ve iyilesmesinin ardindan kamusal hayata donusu isaret ediyordu O yil Demokratlar Smith liderligindeki bir sehir kanadi ile William Gibbs McAdoo liderligindeki muhafazakar kirsal bir kanat arasinda kotu bir sekilde bolundu 101 oylamada adaylik bir uzlasma adayi olan John W Davis e gitti 1924 baskanlik secimlerinde heyelan yenilgisi Amerika Birlesik Devletleri ndeki pek cok digerleri gibi Roosevelt de Icki Yasagi doneminde alkolden uzak durmadi ancak alenen Yasak konusunda partinin her iki kanadi icin de kabul edilebilir bir uzlasma bulmaya calisti 1925 te Smith Roosevelt i Taconic Eyalet Parki Komisyonu na atadi ve komisyon uyeleri onu baskan olarak secti Bu rolde Long Island Eyalet Parki Komisyonu ve New York Eyalet Parklar Konseyi nin arkasindaki birincil guc olan Smith protege si Robert Moses ile catismaya girdi Roosevelt Musa yi eyalet parklari icin siyasi destek kazanmak icin Roosevelt de dahil olmak uzere taninmis kisilerin isim tanimasini kullanmakla ancak daha sonra fonlari Moses in Long Island da tercih ettiklerine yonlendirmekle suclarken Moses Howe un Taconic olarak maasli bir pozisyona atanmasini engellemek icin calisti komisyon sekreteri Roosevelt 1928 in sonuna kadar komisyonda gorev yapti ve Musa ile cekismeli iliskisi kariyerleri ilerledikce devam etti New York Valisi 1929 1932 Duzenle Vali Roosevelt selefi Al Smith ile 1930 Smith 1928 secimlerinde Demokrat Parti baskan adayi olarak Roosevelt ten eyalet secimlerinde valilige aday olmasini istedi Kaynak hatasi Acilis lt ref gt etiketi hatali bicimlendirilmis veya hatali bir ada sahip Bkz Kaynak gosterme Roosevelt Warm Springs ten ayrilma konusunda isteksiz oldugu ve 1928 de Cumhuriyetci bir toprak kaymasindan korktugu icin baslangicta Smith ve digerlerinin ricalarina direndi 10 Parti liderleri Cumhuriyetci vali adayi New York Bassavcisi Albert Ottinger i yalnizca kendisinin yenebilecegine ikna edince aday olmayi kabul etti 11 Roosevelt partinin yonetim kurulu adayligini alkislarla kazandi ve bir kez daha kampanyasini yonetmesi icin Howe a dondu Roosevelt e hepsi onemli siyasi ortaklar haline gelecek olan Samuel Rosenman Frances Perkins ve James Farley de kampanya yoluna katildi Smith bir heyelan sonucu baskanligi kaybederken ve kendi eyaletinde yenilirken Roosevelt yuzde bir farkla vali secildi 9 Roosevelt in en kalabalik eyaletin valisi olarak secilmesi onu bir sonraki cumhurbaskanligi secimlerinde hemen bir rakip yapti Ocak 1929 da goreve geldikten sonra Roosevelt bir dizi hidroelektrik santrali insa etmeyi onerdi ve 1920 lerde devam eden ciftlik krizini ele almaya calisti Roosevelt ve Smith arasindaki iliskiler Roosevelt in Moses gibi onemli Smith atamalarini ellerinde tutmamayi secmesinin ardindan zarar gordu Roosevelt ve esi Eleanor siyasi kariyeri boyunca surecek bir siyasi anlayis olusturdu o gorev bilinciyle valinin karisi olarak hizmet edecek ancak ayni zamanda kendi gundemini ve cikarlarini takip etmekte ozgur olacakti Ayrica secmenlerine dogrudan radyo yoluyla hitap ettigi ve bu sohbetleri gundemini ilerletmesi icin New York Eyalet Yasama Meclisi ne baski yapmak icin kullandigi ates basinda sohbetler duzenlemeye basladi New York taki 1930 valilik secimlerinin sonuclari Ekim 1929 da Wall Street Cokmesi meydana geldi ve ulke Buyuk Buhran a dogru kaymaya basladi Baskan Hoover ve bircok eyalet valisi ekonomik krizin azalacagina inanirken Roosevelt durumun ciddiyetini gordu ve bir devlet istihdam komisyonu kurdu Ayrica issizlik sigortasi fikrini alenen onaylayan ilk vali oldu Roosevelt Mayis 1930 da ikinci bir donem icin yarisina basladiginda iki yil onceki kampanyadaki doktrinini yineledi Ilerici hukumet kendi sartlarina gore yasayan ve buyuyen bir sey olmali onun icin verilen savas asla bitmiyor ve Bir an ya da bir yil icin pes edersek sadece hareketsiz kalmayiz ayni zamanda medeniyet yuruyusune geri doneriz Ciftcilere yardim tam istihdam issizlik cagrisi yapan bir platformda kostu sigorta ve yaslilik emekliligi Cumhuriyetci rakibi ekonomik kriz sirasinda halkin Cumhuriyetci Parti ye yonelik elestirisinin ustesinden gelemedi ve Roosevelt 14 luk bir farkla ikinci bir doneme secildi Hoover yonetimi ekonomik krizi dogrudan ele alma tekliflerine direnirken Roosevelt bir ekonomik yardim paketi ve bu fonlari dagitmak icin Gecici Acil Yardim Idaresi nin kurulmasini onerdi Once Jesse I Straus ve ardindan Harry Hopkins tarafindan yonetilen ajans 1932 ile 1938 yillari arasinda New York nufusunun ucte birinden fazlasina yardimci oldu 11 Roosevelt ayrica New York City de yargi polis kuvveti ve organize suc arasinda yolsuzluk sorusturmasi baslatti ve Seabury Komisyonu nun kurulmasina yol acti Sonuc olarak bircok kamu gorevlisi gorevden alindi 1932 Baskanlik Secimi Duzenle 1930 1932 baskanlik secimleri yaklasirken Roosevelt dikkatini giderek ulusal siyasete cevirdi Howe ve Farley liderligindeki bir kampanya ekibi ve politika danismanlarinin bir beyin guveni kurdu Ekonominin kotuye gitmesiyle bircok Demokrat 1932 secimlerinin Woodrow Wilson dan bu yana ilk Demokrat baskanin secilmesiyle sonuclanacagini umuyordu Roosevelt in vali olarak yeniden secilmesi onu 1932 Demokrat cumhurbaskanligi adayligi icin on siralarda yer aldi Roosevelt Wilson yonetiminin ilerici destekcilerini bir araya getirirken bircok muhafazakarin da ilgisini cekerek kendisini Guney ve Bati nin onde gelen adayi olarak belirledi Roosevelt in adayligina en buyuk muhalefet 1928 Demokrat baskan adayi Al Smith gibi Kuzeydogu muhafazakarlardan geldi Smith Roosevelt in Chicago daki 1932 Demokratik Ulusal Konvansiyonu nda partinin baskanlik adayligini kazanmak icin gereken ucte iki destegini reddetmeyi ve ardindan birden fazla oylama turundan sonra aday olarak ortaya cikmayi umuyordu Roosevelt 1932 Demokratik onsecimlerinde gosterdigi basari nedeniyle kongreye bir delege lideri ile girdi ancak delege cogu kongreye herhangi bir adaya bagli olmadan girdi Konvansiyonun ilk baskanlik oylamasinda Roosevelt delegelerin yarisindan fazlasinin ancak ucte ikisinden azinin oylarini aldi ve Smith uzak bir ikinci sirada bitirdi Teksas ve Kaliforniya nin oylarini kontrol eden Meclis Baskani John Nance Garner ucuncu oylamadan sonra destegini Roosevelt in arkasina atti ve Roosevelt dorduncu oylamada adayligi percinledi Roosevelt in cok az katkisiyla Garner baskan yardimcisi adayligini kazandi Roosevelt adayligi kazandigini ogrendikten sonra New York tan geldi ve adayligi sahsen kabul eden ilk buyuk parti baskan adayi oldu Kabul konusmasinda Roosevelt Size soz veriyorum kendimi Amerikan halki icin yeni bir anlasmaya vaat ediyorum Bu bir siyasi kampanyadan daha fazlasi Bu bir silah cagrisi Roosevelt in vaat ettigi menkul kiymetler duzenlemesi tarife indirimi ciftlik yardimi devlet tarafindan finanse edilen bayindirlik isleri ve Buyuk Buhran i ele almak icin diger hukumet eylemleri Degisen kamuoyunu yansitan Demokratik platform Yasagin kaldirilmasi cagrisi yapti Roosevelt kongre oncesinde konuyla ilgili kamuoyuna acik bir durus sergilememis ancak parti platformunu destekleme sozu vermisti 1932 Secimleri Toplantidan sonra Roosevelt aralarinda George W Norris Hiram Johnson ve Robert La Follette Jr in da bulundugu bircok ilerici Cumhuriyetcinin destegini kazandi Ayrica partinin muhafazakar kanadiyla uzlasti ve Al Smith bile Demokratlarin secimini desteklemeye ikna edildi Ulkenin dort bir yanindaki gazeteler toplanmis gazileri dagitmak icin guc kullanimini elestirdiginden Hoover in Bonus Ordusunu ele almasi gorevlinin popularitesine daha da zarar verdi 11 Roosevelt halk oylarinin 57 sini kazandi ve alti eyalet disinda tumunu tasidi Tarihciler ve siyaset bilimciler 1932 36 secimlerini siyasi bir yeniden duzenleme olarak goruyorlar Roosevelt in zaferi New Deal koalisyonunun kucuk ciftcilerin Guneyli beyazlarin Katoliklerin buyuk sehir politik makinelerinin isci sendikalarinin kuzey Afrikali Amerikalilarin guneydekiler hala oy hakkindan yoksun birakilmisti Yahudilerin entelektuellerin ve siyasi liberallerin olusturulmasiyla mumkun oldu New Deal koalisyonunun olusturulmasi Amerikan siyasetini donusturdu ve siyaset bilimcilerinin New Deal Parti Sistemi veya Besinci Parti Sistemi dedikleri seyi baslatti Ic Savas ile 1929 arasinda Demokratlar nadiren Kongre nin her iki meclisini de kontrol etmislerdi ve on yedi baskanlik seciminden sadece dordunu kazanmislardi 1932 den 1979 a kadar Demokratlar on iki baskanlik seciminin sekizini kazandi ve genel olarak Kongre nin her iki meclisini de kontrol etti Baskanlik 1933 1945 DuzenleRoosevelt Kasim 1932 de secildi ancak selefleri gibi bir sonraki Mart a kadar goreve gelmedi Secimden sonra Baskan Hoover Roosevelt i kampanya platformunun cogundan vazgecmeye ve Hoover yonetiminin politikalarini onaylamaya ikna etmeye calisti 11 Roosevelt Hoover in asagi dogru giden ekonomik donguyu durdurmak icin ortak bir program gelistirme talebini reddetti ve bunun ellerini baglayacagini ve gerekirse harekete gecme yetkisinin Hoover oldugunu iddia etti 9 Ekonomi Hoover in gorev suresi sona erdiginde bankacilik sistemi ulke capinda tamamen kapanmaya baslayana kadar asagi dogru hizla ilerledi Roosevelt gelen idaresi icin personeli secmek icin gecis donemini kullandi ve genelkurmay baskani olarak Howe Postmaster Genel olarak Farley ve Calisma Sekreteri olarak Frances Perkins i secti Roosevelt e yakin bir Cumhuriyetci sanayici olan William H Woodin Hazine Bakani icin secildi Roosevelt ise Disisleri Bakani olarak Tennessee Senatoru Cordell Hull i secti Ilerici Cumhuriyetci olan Harold L Ickes ve Henry A Wallace sirasiyla Icisleri Bakani ve Tarim Bakani rollerine secildi 11 Subat 1933 te Roosevelt Giuseppe Zangara nin tum yoneticilerden nefret ettigini ifade eden bir suikast girisiminden kacti Roosevelt i vurmaya calisan Zangara Roosevelt in yaninda oturan Chicago Belediye Baskani Anton Cermak i olumcul sekilde yaraladi Roosevelt guclu adamlari en ust pozisyonlara atadi ancak gecikmeler verimsizlik veya kizginliktan bagimsiz olarak tum onemli kararlari aldi Baskanin idari tarzini inceleyen tarihci James MacGregor Burns su sonuca variyor Baskan Icra Kurulu Baskani olarak resmi ve gayri resmi yetkilerini tamamen kullanarak yonetiminden sorumlu kaldi hedefler yukselterek ivme yaratarak kisisel bir sadakate ilham vererek insanlardan en iyi sekilde yararlanarak yardimcilari arasinda kasitli olarak bir rekabet duygusu ve kargasaya kalp kirikligina ve ofkeye yol acan ama ayni zamanda nabiz atislari baslatan bir irade catismasi gelistirerek yurutme enerjisi ve yaraticilik kivilcimlari bir isi birkac kisiye ve birkac isi bir adama vererek boylece bir temyiz mahkemesi bir bilgi deposu ve bir koordinasyon araci olarak kendi konumunu guclendirerek Kabine gibi kolektif karar alma kurumlarini gormezden gelerek veya atlayarak ve her zaman ikna ederek overek hokkabazlik yaparak dogaclama yaparak yeniden karistirarak uyumlu hale getirerek uzlastirarak manipule ederek 149 Birinci ve Ikinci Donemler Duzenle Roosevelt 4 Mart 1933 te goreve basladiginda ABD tarihindeki en kotu depresyonun en dusuk noktasindaydi Is gucunun dortte biri issizdi Fiyatlar 60 dustugu icin ciftcilerin basi derde girdi Sanayi uretimi 1929 dan beri yaridan fazla azalmisti Iki milyon insan evsizdi 4 Mart aksami 48 eyaletten 32 si Columbia Bolgesi nin yani sira bankalarini kapatti Tarihciler Roosevelt in programini rahatlama iyilesme ve reform olarak siniflandirdilar On milyonlarca issizin acilen yardima ihtiyaci vardi Iyilesme ekonomiyi normale dondurmek anlamina geliyordu Reform ozellikle finans ve bankacilik sistemlerinde neyin yanlis olduguna dair uzun vadeli duzeltmeler anlamina geliyordu Roosevelt in ocak basi sohbetleri olarak bilinen radyo konusmalari dizisi araciligiyla onerilerini dogrudan Amerikan halkina sundu Felcli hastaligina karsi kazandigi kisisel zaferden guc alan Roosevelt ulusal ruhu yenilemek icin israrci iyimserligine ve aktivizmine guvendi Pearl Harbor ve Savas Bildirisi Duzenle Roosevelt ve Churchill 1941 Roosevelt 8 Aralik ta Japonya ya karsi savas ilanini imzalar Almanya nin Polonya yi isgalinden sonra hem Roosevelt in hem de ust duzey askeri personelinin birincil endisesi Avrupa daki savasti ancak Japonya ayni zamanda dis politika zorluklari da iceriyordu Japonya ile iliskiler 1931 de Mancurya yi isgalinden bu yana surekli olarak kotulesti ve Roosevelt in Cin e destegiyle daha da kotulesti 11 Avrupa daki savasin buyuk somurge guclerinin dikkatini cekmesiyle birlikte Japon liderler Hollanda Dogu Hint Adalari Fransiz Cinhindi ve Ingiliz Malaya gibi savunmasiz kolonilere bakti 11 Roosevelt Japonya nin kuzey Fransiz Cinhindi ni isgaline tepki olarak Cin e 100 milyon dolarlik bir kredi 2019 da 1 8 milyar dolara esdeger acikladiktan sonra Japonya Almanya ve Italya ile Uclu Pakti imzaladi Anlasma her ulkeyi digerlerini saldirilara karsi savunmaya bagladi ve Almanya Japonya ve Italya Mihver gucleri olarak tanindi 11 Sovyetler Birligi ni isgal etmeyi tercih edenlerin ustesinden gelen Japon Ordusu yuksek komutanligi hammaddelere surekli erisim saglamak icin Guneydogu Asya nin fethini basariyla savundu Temmuz 1941 de Japonya Fransiz Cinhindi nin geri kalanini isgal ettikten sonra Roosevelt Japonya ya petrol satisini kesti ve Japonya yi petrol arzinin yuzde 95 inden fazlasini mahrum etti Ayrica Filipin ordusunu Amerikan komutasi altina aldi ve General Douglas MacArthur u Filipinler deki ABD kuvvetlerine komuta etmek icin aktif goreve getirdi 11 Roosevelt Nazi Almanya sina savas ilani bildirisini imzaliyor Japonlar ambargo tarafindan kizdirildi ve Japon liderler ambargoyu kaldirmadikca Amerika Birlesik Devletleri ne saldirmaya kararli hale geldi Roosevelt yonetimi politikayi tersine cevirme konusunda isteksizdi ve Disisleri Bakani Hull Roosevelt ile Basbakan Fumimaro Konoe arasindaki olasi bir zirveyi engelledi Ambargoyu sona erdirmeye yonelik diplomatik cabalar basarisiz olduktan sonra Japonya Privy Konseyi ABD ye karsi bir greve izin verdi 11 Japonlar Amerika Birlesik Devletleri Asya Filosunun Filipinler de konuslanmis ve Amerika Birlesik Devletleri Pasifik Filosunun Hawaii deki Pearl Harbor da konuslanmis yok edilmesinin Guneydogu Asya nin fethi icin hayati olduguna inaniyordu 7 Aralik 1941 sabahi Japonlar Pearl Harbor daki ABD deniz ussunu surpriz bir saldiri ile vurdu ana Amerikan savas gemisi filosunu devirdi ve 2 403 Amerikan asker ve sivili oldurdu Ayni zamanda ayri Japon gorev gucleri Tayland Ingiliz Hong Kong Filipinler ve diger hedeflere saldirdi Roosevelt Kongre ye yaptigi Kotu Sozde savas cagrisinda bulundu Dun 7 Aralik 1941 rezil yasayacak bir tarih Amerika Birlesik Devletleri deniz ve hava kuvvetleri tarafindan aniden ve kasitli olarak saldiriya ugradi Japonya Imparatorlugu Kongre neredeyse oybirligiyle alinan bir oylamayla Japonya ya savas ilan etti Pearl Harbor daki Japon saldirisindan sonra Amerika Birlesik Devletleri ndeki savas karsiti duygu bir gecede buyuk olcude buharlasti 11 Aralik 1941 de Hitler ve Mussolini Amerika Birlesik Devletleri ne savas ilan etti ve bu da ayni sekilde karsilik verdi 15 Bilim adamlarinin cogu Roosevelt in veya diger yuksek hukumet yetkililerinin Pearl Harbor a Japon saldirisi hakkinda onceden bildikleri komplo teorilerini reddetti Japonlar sirlarini siki bir sekilde korumuslardi Ust duzey Amerikali yetkililer savasin yakin oldugunun farkindaydi ancak Pearl Harbor a bir saldiri beklemiyorlardi Roosevelt Japonlarin ya Hollanda Dogu Hint Adalari na ya da Tayland a saldiracagini ummustu 9 Savas Plani Duzenle Aralik 1941 in sonlarinda Churchill ve Roosevelt ABD ile Ingiltere arasinda ortak bir strateji olusturan Arcadia Konferansi nda bir araya geldi Her ikisi de Almanya nin Japonya dan once yenilmesine oncelik veren bir Avrupa ilk stratejisi uzerinde anlasti ABD ve Ingiltere askeri politikayi koordine etmek icin Birlesik Genelkurmay Baskanlarini ve malzeme tahsisini koordine etmek icin Birlesik Muhimmat Atama Kurulunu kurdu 11 Ayrica tiyatrodaki Amerikan Ingiliz Hollanda ve Avustralya kuvvetlerinin adini tasiyan ABDA adli Pasifik tiyatrosunda merkezi bir komuta kurmak icin de bir anlasmaya varildi 9 1 Ocak 1942 de Amerika Birlesik Devletleri Ingiltere Cin Sovyetler Birligi ve diger yirmi iki ulke Muttefik Kuvvetler her ulusun Eksen guclerini yenme sozu verdigi Birlesmis Milletler Deklarasyonu nu yayinladi 11 1942 de Roosevelt Amerikan askeri stratejisine iliskin nihai kararlari veren Musterek Kurmay Baskanlari adli yeni bir organ kurdu Deniz Operasyonlari Sefi Amiral Ernest J King Donanma ve Deniz Kuvvetlerine komuta ederken General George C Marshall Orduya onderlik ediyordu ve pratikte General Hap Arnold tarafindan komuta edilen Hava Kuvvetlerinin nominal kontrolundeydi Musterek Seflere ordunun en kidemli subayi Amiral William D Leahy baskanlik etti Roosevelt savasi mikro yonetmekten kacindi ve en ust duzey askeri subaylarin cogu karari almasina izin verdi Roosevelt in atadigi sivil kisiler asker ve techizatin taslagini ve tedarikini gerceklestirdi ancak hicbir sivilin Savas ya da Donanma sekreterlerinin bile stratejide soz hakki yoktu Roosevelt Disisleri Bakanligi ndan kacindi ve yardimcilari ozellikle de Lend Lease fonlarinin kontrolu ile etkisi artan Harry Hopkins araciligiyla ust duzey diplomasi yuruttu 16 Nukleer Program Duzenle Agustos 1939 da Leo Szilard ve Albert Einstein Einstein Szilard mektubunu Roosevelt e gondererek bir Alman projesinin nukleer silah gelistirme olasiligi konusunda uyarida bulundu Szilard yakin zamanda kesfedilen nukleer fisyon surecinin bir kitle imha silahi olarak kullanilabilecek bir nukleer zincir reaksiyonu yaratmak icin kullanilabilecegini fark etti Roosevelt Almanya nin teknolojiye tek basina sahip olmasina ve nukleer silahlarla ilgili on arastirmaya izin vermenin sonuclarindan korkuyordu Pearl Harbor a yapilan saldiridan sonra Roosevelt yonetimi arastirmaya devam etmek icin gereken fonlari sagladi ve General Leslie Groves u Ilk nukleer silahlari gelistirmekle suclanan Manhattan Projesi Roosevelt ve Churchill projeyi birlikte surdurmeyi kabul ettiler ve Roosevelt Amerikali bilim adamlarinin Ingiliz meslektaslari ile isbirligi yapmasina yardimci oldu Savas Zamani Konferansi Duzenle Kahire Konferansi nda Can Kay sek Roosevelt ve Winston Churchill Roosevelt Dort Polis terimini II Dunya Savasi Birlesik Devletler Birlesik Krallik Sovyetler Birligi ve Cin in Dort Buyuk Muttefik guclerine atifta bulunmak icin icat etti Roosevelt Churchill ve Sovyet lideri Joseph Stalin in Buyuk Uclusu Cinli Generalissimo Chiang Kai shek ile birlikte Amerikan ve Ingiliz birliklerinin Bati da yogunlastigi bir plan uzerinde gayri resmi olarak isbirligi yapti Sovyet birlikleri Dogu cephesinde savasti Cin Ingiliz ve Amerikan birlikleri Asya ve Pasifik te savasti Amerika Birlesik Devletleri ayrica Borc Verme Kiralama programi araciligiyla Sovyetler Birligi ve diger ulkelere yardim gondermeye devam etti Muttefikler diplomatik ve askeri kanallar araciligiyla iletisim kurmanin yani sira bir dizi yuksek profilli konferansta strateji gelistirdiler 17 Mayis 1942 den baslayarak Sovyetler askerleri Dogu cephesinden uzaklastirmak icin Alman isgali altindaki Fransa yi Anglo Amerikan isgaline cagirdi 11 Churchill ve Roosevelt kuvvetlerinin Fransa yi isgal etmeye henuz hazir olmadigindan endise duyarak bu tur bir istilayi en az 1943 e kadar ertelemeye karar verdiler ve bunun yerine Mesale Operasyonu olarak bilinen Kuzey Afrika daki bir cikarmaya odaklandilar 11 Churchill Roosevelt ve Stalin Yalta Konferansi nda Subat 1945 Roosevelt in olumunden iki ay once Kasim 1943 te Roosevelt Churchill ve Stalin strateji ve savas sonrasi planlari tartismak icin Roosevelt in Stalin ile ilk kez tanistigi Tahran Konferansi nda bir araya geldi Konferansta Ingiltere ve Amerika Birlesik Devletleri 1944 te Almanya ya karsi ikinci bir cephe acmayi taahhut ederken Stalin Japonya ya karsi savasa belirsiz bir tarihte girmeyi taahhut etti Daha sonra Bretton Woods ve Dumbarton Oaks ta yapilan konferanslar savas sonrasi uluslararasi para sistemi ve Wilson in basarisiz Milletler Cemiyeti ne benzer bir hukumetler arasi organizasyon olan Birlesmis Milletler icin bir cerceve olusturdu 18 Roosevelt Churchill ve Stalin Kirim daki Subat 1945 Yalta Konferansi nda ikinci kez bir araya geldi Avrupa da savasin sona ermesiyle birlikte Roosevelt in oncelikli odagi Stalin i Japonya ya karsi savasa girmeye ikna etmekti Musterek Sefler Amerika nin Japonya yi isgalinin bir milyon kadar Amerikan zayiatina neden olacagini tahmin etmisti Sovyetler Birligi nin Japonya ya karsi savasa girmesi karsiliginda Sovyetler Birligi ne Sakhalin Adasi gibi Asya bolgelerini kontrol etme sozu verildi Uc lider 1945 te Birlesmis Milletleri kurmak icin bir konferans duzenlemeyi kabul ettiler ve ayrica Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi nin uluslararasi baris ve guvenligi saglamakla gorevli yapisi uzerinde anlastilar Roosevelt Sovyet askerlerinin Polonya dan derhal tahliyesi icin baski yapmadi ancak Almanya nin isgal ettigi ulkelerde ozgur secimler vaat eden Kurtulus Avrupa Bildirgesi nin yayimlanmasini kazandi Almanya nin kendisi parcalanmayacak ancak ABD Fransa Ingiltere ve Sovyetler Birligi tarafindan ortaklasa isgal edilecek Sovyet baskisina karsi Roosevelt ve Churchill savastan sonra Almanya ya buyuk tazminatlar ve sanayisizlestirme empoze etmeyi reddettiler Roosevelt in Yalta Konferansi ndaki rolu tartismalidir Elestirmenler onun Dogu Avrupa da ozgur secimlere izin vermesi icin Sovyetler Birligi ne safca guvendigini iddia ederken destekcileri Sovyet isgali ve Sovyetler Birligi ile ve savastan sonra Savasin Seyri Duzenle Muttefikler Kasim 1942 de Fransiz Kuzey Afrika sini isgal ederek Vichy Fransiz kuvvetlerinin karaya ciktiktan sonraki gunler icinde teslim olmasini sagladi Ocak 1943 Kazablanka Konferansi nda Muttefikler Kuzey Afrika daki Mihver kuvvetlerini yenmeyi ve ardindan 1944 te Fransa ya yapilacak bir saldiri ile Sicilya yi isgal etmeyi kabul ettiler Konferansta Roosevelt yalnizca kosulsuz olani kabul edecegini acikladi Almanya Japonya ve Italya nin teslim olmasi Subat 1943 te Sovyetler Birligi Stalingrad Savasi nda buyuk bir zafer kazandi ve Mayis 1943 te Muttefikler Kuzey Afrika da 250 000 den fazla Alman ve Italyan askerinin teslim olmasini saglayarak Kuzey Afrika Seferi ni sona erdirdi Muttefikler Temmuz 1943 te Sicilya yi isgal ederek bir sonraki ayin sonunda adayi ele gecirdiler Eylul 1943 te Muttefikler Italya Basbakani Pietro Badoglio dan ateskes sagladi ancak Almanya Mussolini yi kisa surede iktidara getirdi Muttefiklerin anakara Italya yi isgali Eylul 1943 te basladi ancak Alman ve Italyan birlikleri Muttefiklerin ilerlemesine direndikleri icin Italyan Kampanyasi 1945 e kadar devam etti Fransa nin isgaline komuta etmek icin Roosevelt Kuzey Afrika ve Sicilya da cokuluslu bir koalisyona basariyla komuta eden General Dwight D Eisenhower i secti Eisenhower 6 Haziran 1944 te Overlord Operasyonu baslatmayi secti 12 000 ucak ve simdiye kadar toplanmis en buyuk deniz kuvveti tarafindan desteklenen Muttefikler Normandiya da basarili bir sekilde bir sahil basi kurdu ve ardindan Fransa ya dogru ilerledi Roosevelt secilmemis bir hukumeti desteklemek konusunda isteksiz olsa da Charles de Gaulle un Fransiz Cumhuriyeti Gecici Hukumeti ni Temmuz 1944 te Fransa nin fiili hukumeti olarak tanidi Fransa nin cogu Alman isgalinden kurtarildiktan sonra Roosevelt de Gaulle hukumetine Ekim 1944 Sonraki aylarda Muttefikler Nazi isgalinden daha fazla toprak kurtardilar ve Almanya yi isgal etmeye basladilar Nisan 1945 te Nazi direnisi hem Bati Muttefikleri hem de Sovyetler Birligi nin ilerlemesi karsisinda cokuyordu Savasin ilk haftalarinda Japonya Filipinler i ve Guneydogu Asya daki Ingiliz ve Hollanda kolonilerini fethetti Japon ilerlemesi ABD Donanmasi Midway Muharebesi nde kesin bir zafer kazandiginda Haziran 1942 de maksimum boyutuna ulasti Daha sonra Amerikan ve Avustralya kuvvetleri Japonya ya stratejik hava gucunun getirilebilecegi ve Japonya nin nihayetinde istila edilebilecegi usler elde etmek amaciyla Pasifik Adalari nda adadan atlama veya sicrayis adi verilen yavas ve maliyetli bir strateji baslatti Hitler in aksine Roosevelt stratejik kararlari onaylasa da taktik deniz operasyonlarinda dogrudan yer almadi Roosevelt kismen halkin ve Kongre nin Japonya ya karsi daha fazla caba harcanmasi yonundeki israrli taleplerine yol acti ancak her zaman once Almanya da israr etti Japon donanmasinin gucu Leyte Korfezi Muharebesi nde yok edildi ve Nisan 1945 te Muttefikler Pasifik teki kayip topraklarinin cogunu yeniden ele gecirdiler 14 Son aylar olum ve sonrasi 1945 Duzenle Roosevelt in olumunden bir gun once 11 Nisan 1945 te cekilmis son fotografi Roosevelt Yalta Konferansi ndan ABD ye dondugunde bircok kisi onun kac yasinda zayif ve halsiz gorundugunu gorunce sok oldu Evin kuyusunda otururken fiziksel yetersizligine esi gorulmemis bir taviz olarak konustu Mart 1945 te Stalin e onu Polonya Almanya savas esirleri ve diger konularla ilgili Yalta taahhutlerini bozmakla suclayan guclu sozlu mesajlar gonderdi Stalin Bati Muttefiklerini arkasinda Hitler le ayri bir baris planlamakla sucladiginda Roosevelt su cevabi verdi Eylemlerim veya guvendigim astlarimin bu kadar asagilik yanlis beyanlari nedeniyle muhbirlerinize kim olurlarsa olsunlar onlara karsi siddetli bir kizginlik duygusundan kacinamam 9 29 Mart 1945 te Roosevelt Birlesmis Milletler in kurulus konferansinda beklenen gorunumunden once dinlenmek icin Georgia Warm Springs teki Kucuk Beyaz Saray a gitti 12 Nisan 1945 ogleden sonra Georgia Warm Springs te bir portre icin otururken Roosevelt Korkunc bir bas agrim var dedi yatak odasina Baskanin gorevli kardiyologu Dr Howard Bruenn tibbi acil durumu buyuk bir intraserebral kanama olarak teshis etti 3 35 te o gun Roosevelt 63 yasinda oldu Roosevelt in Washington D C deki cenaze alayi 300 000 seyirci tarafindan izlendi 14 Nisan 1945 13 Nisan sabahi Roosevelt in cesedi bayrakla ortulmus bir tabuta kondu ve Washington a donus yolculugu icin baskanlik trenine yuklendi Guzergah boyunca binlerce kisi saygilarini sunmak icin parkurlara akin etti 14 Nisan daki Beyaz Saray cenazesinden sonra Roosevelt trenle Washington D C den Hyde Park taki dogum yerine nakledildi Roosevelt dilegi gibi 15 Nisan da Springwood malikanesinin Gul Bahcesi ne gomuldu 10 Roosevelt in azalan fiziksel sagligi genel halktan gizli tutulmustu Olumu ABD ve dunya capinda sok ve kederle karsilandi Ertesi ay Almanya nin teslim olmasinin ardindan yeni yeminli Baskan Truman Avrupa da Zafer Bayrami ni ve kutlamalarini Roosevelt in anisina adadi ve 30 gunluk yas doneminin geri kalaninda ABD genelinde bayraklari yari kadroda tuttu tek dilegi Franklin D Roosevelt in bu gun taniklik etmek icin yasamis olmasi idi 19 II Dunya Savasi nihayet Eylul ayinda Hirosima ve Nagazaki ye atom bombasi atilmasi ve Sovyetlerin Japonlara karsi savasa cok gec girmesinin ardindan Japonya nin imzali teslim olmasiyla sona erdi Truman savas cabalarinin terhis edilmesine ve Roosevelt in baskanligi sirasinda ongorulen Birlesmis Milletler ve diger savas sonrasi kurumlarin kurulmasina baskanlik edecekti 18 Kaynakca Duzenle fdr Definition pictures pronunciation and usage notes Oxford Advanced Learner s Dictionary at OxfordLearnersDictionaries com www oxfordlearnersdictionaries com Erisim tarihi 14 Subat 2021 Franklin D Roosevelt Biography Presidency Wife Death amp Facts Encyclopedia Britannica Ingilizce 15 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2021 Franklin D Roosevelt The White House Ingilizce 19 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2021 Editors History com Franklin D Roosevelt HISTORY Ingilizce 7 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2021 New Deal Definition History Programs Summary amp Facts Encyclopedia Britannica Ingilizce 19 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2021 U S Economies World investing Analysis With Over 20 Years of Experience in Economic Management business strategy She is the President of the economic website World Money Watch Amadeo has two master s degrees from MIT s Sloan School of Work Boston College Graduate School of Social Amadeo earned her bachelor s from the University of Rochester Read The Balance s editorial policies Kimberly 4 Surprising Ways the New Deal Affects You Today The Balance Ingilizce 26 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2021 FDR s third term election and the 22nd amendment National Constitution Center National Constitution Center constitutioncenter org Ingilizce 3 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2021 Editors History com FDR wins unprecedented fourth term HISTORY Ingilizce 8 Mart 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2021 a b c d e f Burns James MacGregor 1984 Roosevelt the lion and the fox San Diego Ca Harcourt Brace Jovanovich ISBN 0 15 678870 5 OCLC 19474498 a b c d Dallek Robert 2017 Franklin D Roosevelt a political life New York New York ISBN 978 0 525 42790 2 OCLC 975425569 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Smith Jean Edward 2007 FDR New York Random House ISBN 978 1 4000 6121 1 OCLC 71350593 a b c d Marveeva A A Valueva I M Bukin Y V 1975 Effect of the antibiotic D cycloserine and its dimer on the activity of tyrosine aminotransferase in liver tissue of intact adrenalectomized and hypophysectomized rats Voprosy Meditsinskoi Khimii 21 3 272 276 ISSN 0042 8809 PMID 1901 Rowley Hazel 2010 Franklin and Eleanor an extraordinary marriage 1st ed New York Farrar Straus and Giroux ISBN 978 0 374 15857 6 OCLC 528665869 a b Brands H W 2009 Traitor to his class the privileged life and radical presidency of Franklin Delano Roosevelt 1st Anchor books ed New York Anchor Books ISBN 978 0 307 27794 7 OCLC 435571079 Sainsbury Keith 1994 Churchill and Roosevelt at war the war they fought and the peace they hoped to make Washington Square N Y New York University Press ISBN 0 8147 7991 3 OCLC 29029819 Fullilove Michael 2013 Rendezvous with destiny how Franklin D Roosevelt and five extraordinary men took America into the war and into the world New York ISBN 978 1 59420 435 7 OCLC 822028646 Doenecke Justus D 2005 Debating Franklin D Roosevelt s foreign policies 1933 1945 Mark A Stoler Lanham ISBN 0 8476 9415 1 OCLC 56793815 a b Leuchtenburg William E 2015 The American President from Teddy Roosevelt to Bill Clinton First edition New York ISBN 978 0 19 517616 2 OCLC 907657704 McCullough David G 1992 Truman New York Simon amp Schuster ISBN 0 671 45654 7 OCLC 25411163 Vikisoz de Franklin D Roosevelt ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Siyasi goreviOnce gelen Beekman Winthrop Amerika Birlesik Devletleri Donanma Bakan Yardimcisi 1913 1920 Sonra gelen Gordon WoodburyOnce gelen Al Smith New York Valisi 1929 1932 Sonra gelen Herbert H LehmanOnce gelen Herbert Hoover Amerika Birlesik Devletleri baskani 1933 1945 Sonra gelen Harry S TrumanParti siyasi goreviOnce gelen Thomas R Marshall Amerika Birlesik Devletleri Baskan Yardimcisi Adayi Demokratik 1920 Sonra gelen Charles W BryanOnce gelen Al Smith New York Vali Adayi Demokratik 1928 1930 Sonra gelen Herbert H LehmanAmerika Birlesik Devletleri Baskan Adayi Demokratik 1932 1936 1940 1944 Sonra gelen Harry S Truman https tr wikipedia org w index php title Franklin D Roosevelt amp oldid 25178326 sayfasindan alinmistir, wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey,
ne arasanız burada,hikayeler,makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, seks, porno, indir, yukle, sex, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon için, chat, türk chat, turk, türk, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar. | ||||||||||||||||||||||||
_(B%26W).jpg){kind=link}
